Thời gian qua, trên địa bàn hai tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và nhiều địa phương trong cả nước, đã xảy ra nhiều vụ người nhà bệnh nhân đe dọa, tấn công các y, bác sĩ, gây áp lực với bệnh viện, đòi bồi thường trái pháp luật. Việc này đang ngày càng có hệ thống, có tổ chức, gây không ít hoang mang cho đội ngũ thầy thuốc.

“Người nhà bệnh nhân”: Cụm từ đáng sợ

Ngày 4-9-2013, sản phụ Nguyễn Thị Vinh (24 tuổi), trú tại xóm 4, xã Nghi Phong, huyện Nghi Lộc (Nghệ An) có hiện tượng trở dạ, gia đình đã đưa đến Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) TP Vinh để chuẩn bị sinh. Sau khi nhập viện, khoảng 3 giờ ngày 5-9 thì đột ngột tử vong.

Bức xúc vì cho rằng BV không chữa trị kịp thời, dẫn đến cái chết của mẹ con chị Vinh, sáng 5-9, hàng trăm người từ xã Nghi Phong mang theo xác mẹ con sản phụ đặt trước sảnh BV to tiếng chửi bới, lăng nhục y bác sĩ và thậm chí có hành vi đập phá. Công an TP Vinh đã phải huy động hàng trăm cán bộ chiến sĩ đến bảo vệ BV và thiết lập lại trật tự trên quốc lộ 1A.

Tuy nhiên, qua kiểm tra làm rõ, các cơ quan chức năng kết luận, BV đã thực hiện đúng quy trình khám chữa bệnh, việc dẫn đến tử vong là do chị Vinh bệnh nặng, vượt khỏi tầm tay của các y bác sĩ.

BS Nguyễn Sỹ Sáu, giám đốc BVĐK TP Vinh cho biết, do người nhà quá bức xúc, gây náo loạn, mất trật tự an ninh làm cán bộ nhân viên, các y bác sĩ và nhiều bệnh nhân (BN) đang điều trị tại đây hoang mang, nhiều người phải “tháo chạy” khỏi BV. Tuy rằng, nguyên nhân tử vong được làm rõ, trách nhiệm cũng không thuộc về BV, nhưng trong quá trình “đàm phán” với người nhà BN, BV đã phải hỗ trợ khoản tiền 350 triệu đồng gia đình mới chịu đưa xác rời BV.

Sau đó, đáng buồn hơn, ngay trước sân BV, diễn ra một hình ảnh vô cùng phản cảm: hai bên gia đình nội, ngoại của BN đã tranh cãi, chửi bới nhau do tranh giành số tiền BV hỗ trợ. Ngoài ra, một phần tiền hỗ trợ còn được chi cho đám “đầu gấu ăn theo” ra quán xá gần đó ăn uống, nhậu nhẹt…

Hàng trăm người đến Bệnh viện Đa khoa TP Vinh gây náo loạn đòi bồi thường.

Như NDĐT đã đưa tin, tại tỉnh Hà Tĩnh, trưa 12-8, tại BVĐK tỉnh Hà Tĩnh đã xảy ra vụ người nhà BN đuổi đánh y, bác sĩ, đập phá máy móc, trang thiết bị y tế tại Khoa Hồi sức tích cực. Nguyên nhân là do cái chết của BN Nguyễn Xuân Hồng (75 tuổi), trú xã Cẩm Thăng, huyện Cẩm Xuyên, nhập viện ngày 8-8-2003, với chẩn đoán viêm xương cẳng chân trái, điều trị tại Khoa Chấn thương chỉnh hình.

Sau khi nhận được tin ông Hồng tử vong, gần chục người nhà đã xông vào truy đuổi và hành hung tập thể y bác sĩ thuộc kíp trực, đập phá trang thiết bị y tế. Hậu quả là năm y, bác sĩ bị thương, có người phải khâu nhiều mũi; một máy xốc điện bị phá hỏng, toàn bộ kính ngăn bàn làm việc tại phòng điều trị Khoa Hồi sức tích cực bị đập vỡ…

Nghiêm trọng hơn, những người quá khích còn tấn công cả người chăm sóc BN, gây mất điện, làm ngừng hoạt động máy thở và máy lọc ô-xy tại phòng BN Mai Viết Điệng. Rất may, y sĩ điều trị Lê Thị Hường đã dũng cảm lao vào khởi động lại các máy móc, cấp cứu kịp thời bệnh nhân Điệng…

Bác sĩ Mai Xuân Lục, Khoa Hồi sức cấp cứu, BVĐK Hà Tĩnh xác nhận vết thương vùng mặt do người nhà BN hành hung.

Tử vong trước khi vào viện, ẩu đả ngoài đường cũng do BV?

Cũng tại BVĐK TP Vinh, vào 23 giờ 40 phút ngày 20-1-2013, đã tiếp nhận BN Nguyễn Mạnh Hùng (30 tuổi), trú tại Thanh Hóa. Sau khi kiểm tra cho thấy, BN uống nhiều rượu, chẩn đoán bị chấn thương sọ não, kíp trực đã tiến hành chụp CT. Tuy nhiên, qua kiểm tra, do không thấy hình ảnh tổn thương, kíp trực đã chuyển BN vào khoa Ngoại, đồng thời giải thích cho người nhà biết rằng, BN cần phải theo dõi.

Ngay lập tức, người nhà BN đã ra tay hành hung, khiến các bác sĩ phải chạy trốn, cả khoa Ngoại bỗng chốc náo loạn. Sự việc chỉ dừng lại khi lực lượng chức năng có mặt và phong tỏa hiện trường.

Hàng trăm người đến BVĐK TP Vinh gây náo loạn đòi bồi thường.

Bác sĩ khoa Ngoại Phạm Văn Chính, với thâm niên 40 năm công tác trong ngành, trong đó có 30 năm tại BVĐK TP Vinh, cho hay, nhiều năm nay, BV liên tục xảy ra các vụ quấy rối, đe dọa, hành hung cán bộ y bác sĩ. Đặc biệt, thời gian gần đây “hầu như tuần nào cũng có”.

“Cứ vào khoảng 12 giờ đêm, nhiều thanh niên uống rượu say, dẫn đến xô xát, đánh nhau, hoặc các băng nhóm ẩu đả, gây thương tích ngoài đường lại xông vào BV, bắt ép các y bác sĩ phải chữa trị băng bó, nếu không sẽ bị hành hung. Có lần, BS Nguyễn Hồng Trường, Phó giám đốc BV đã bị hành hung ngay trong ca trực”, BS Chính chia sẻ.

Tại BV Hữu nghị Đa khoa Nghệ An, tháng 7-2012, do nghi bị rắn cắn, BN Chế Hùng Cường, trú xóm 4, xã Nghi Phong, huyện Nghi Lộc (Nghệ An) được đưa vào BV cấp cứu. Trong quá trình điều trị, nhận thấy bệnh tình không thuyên giảm, BV đã cho chuyển lên tuyến trên. Khi xe cấp cứu ra tới Thanh Hóa thì BN tử vong.

Không “ngoại lệ”, người nhà BN cho rằng nguyên nhân dẫn đến cái chết vẫn là “do BV”, nên đã đưa xác trở về “bao vây” bệnh viện…

Theo Đội cơ động công an thị trấn Kỳ Anh (huyện Kỳ Anh), chỉ trong tháng 10-2013 mới đây, đã xảy ra bốn vụ người nhà BN tấn công lực lượng y bác sĩ tại BVĐK huyện. Qua chia sẻ, giám đốc BVĐK huyện Cẩm Xuyên, đã có 23 năm công tác tại BV cho biết ông “còn nhớ rõ nhiều lần người nhà BN chửi bới, đuổi đánh thầy thuốc, đập phá BV”.

“Trước đây, do tai nạn giao thông, một người xã Cẩm Thủy đã chết trên đường đến BV cấp cứu. Người nhà BN đã kéo theo một số thành phần quá khích tới bao vây, cho rằng nguyên nhân cái chết là do không được BV cấp cứu kịp thời. Những người này đã xông vào ‘đóng cửa’ phòng khám, lấy xác người chết chắn ngang cửa, ‘giam giữ’ các y bác sĩ bên trong. Sau đó, vất vả lắm mới nhờ được lực lượng công an đến ‘giải cứu con tin’”, vị giám đốc kể lại câu chuyện bi hài.

Những năm gần đây, tại các BV từ tuyến huyện, tỉnh và T.Ư, đã xảy ra hàng loạt vụ bác sĩ bị người nhà BN tấn công tại nơi làm việc. Trong đó, nghiêm trọng nhất là việc bác sĩ BVĐK Vũ Thư, tỉnh Thái Bình đã bị đâm chết, khiến những người thầy thuốc hoang mang. Theo Phó giám đốc Sở Y tế Nghệ An Hoàng Văn Hảo, “nạn” người nhà BN tấn công các y bác sĩ, bao vây đòi BV bồi thường ở Nghệ An diễn biến ngày càng phức tạp, quy mô hơn trước.

Nguyên nhân: phải xét từ hai phía

Nói về nguyên nhân, một số người cho rằng, những hành động trên là do “tức nước vỡ bờ”, vì “thái độ vô trách nhiệm” của những người thầy thuốc. Vì vậy, những năm qua, cũng xảy ra nhiều vụ liên quan đến y đức và chuyên môn của người thầy thuốc, để lại những hậu quả nghiêm trọng…

Thực tế, trong một số vụ việc, kết luận của cơ chức năng cũng khẳng định, phần lỗi không nhỏ thuộc về phía BV, trong đó bao gồm cả sự tắc trách, thái độ lơ là, vòi vĩnh người nhà BN, và cả trình độ chuyên môn của đội ngũ y bác sĩ.

Theo các BV, những vụ việc trên thường xảy ra ở các khoa hồi sức cấp cứu, chấn thương, tim mạch, thần kinh, khoa sản, khoa nhi… Do nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng lớn, tại những khoa này, BN thường quá tải, gây áp lực không nhỏ đối với các thầy thuốc.

Tại BV sản Nhi Nghệ An, số giường bệnh quy định chỉ có 250, nhưng nay đã quá tải lên 320, với 650 BN điều trị, trong khi biên chế không tăng; BV Hữu nghị Đa khoa Nghệ An, dù đã cơi nới hết cỡ, nhưng vẫn quá tải gấp nhiều lần so với quy định (với khoảng 1.200 gường bệnh).

Để ngăn chặn, làm giảm tình trạng trên, BS Nguyễn Danh Linh, giám đốc BV Hữu nghị Đa khoa Nghệ An cho biết, đối với người thầy thuốc, trước hết phải được giáo dục thường xuyên về y đức. Khi bệnh nhân đến khám chữa bệnh phải được đón tiếp tận tình, chu đáo, thái độ thầy thuốc phải hòa nhã, giải thích cặn kẽ cho bệnh nhân và người nhà khi có thắc mắc hoặc yêu cầu.

Mặt khác, ngay ở phòng cấp cứu, phải bố trí lực lượng bảo vệ, gắn hệ thống camera theo dõi, phòng khi có sự cố bất thường.

Đặc biệt, phải tăng cường trang thiết bị, kỹ thuật khám chữa bệnh hiện đại; quan tâm đào tạo nâng cao chất lượng cho các cán bộ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao; quan tâm đến chế độ chính sách của người thầy thuốc tại các điểm khó khăn, vất vả”, ông nhấn mạnh.

Rút ra bài học hạn chế tình trạng trên, thời gian qua, ngoài việc tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo bồi dưỡng, nâng cao tay nghề cho đội ngũ thầy thuốc, BV còn “tự cứu mình” bằng việc thuê vệ sĩ, kiểm soát chặt người nhà BN hạn chế ra vào trong giờ thăm khám bệnh. Do vậy, nạn mất cắp, tình trạng người nhà BN đi lại lộn xộn và những vụ tấn công thầy thuốc, đập phá trong BV giảm dần.

Đối với người nhà BN, đa số những vụ xảy ra đều vì tâm lý lo lắng, mặt khác do nhận thức chưa đầy đủ về y tế. Từ vụ việc xảy ra tại BVĐK TP Vinh hồi đầu tháng 9-2013 như trên, cho thấy việc gây áp lực cho BV, đòi tiền bồi thường trái quy định của pháp luật đã trở thành hệ thống, có tổ chức, quy mô, có thể tạo thông lệ xấu.

Do vậy, thời gian tới ngoài việc nâng cao y đức của người thầy thuốc cũng cần nâng cao ý thức của người dân về y tế; Các cơ quan pháp luật có trách nhiệm phối hợp với ngành y tế xử lý nghiêm những kể có hành vi trên để bảo vệ người thầy thuốc…