Sinh hoạt dân ca ví, giặm tại xã Thịnh Lộc (Lộc Hà). Ảnh tư liệu

Gặp mặt tướng lĩnh, trí thức tiêu biểu quê hương Hà Tĩnh

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Thiện: Xây dựng con người Hà Tĩnh chân, thiện, mỹ, nhân văn, thượng tôn pháp luật

Là vùng đất văn hóa, địa linh nhân kiệt, con người Hà Tĩnh nổi lên với nhiều phẩm chất, truyền thống tốt đẹp: yêu nước, dũng cảm, thông minh, cần cù, sáng tạo, hiếu học, có nghĩa khí lớn, sống nghĩa tình… Tuy nhiên, trong xu thế phát triển hiện nay của đất nước cũng như trong tương lai, cần phải xây dựng chuẩn mực con người Hà Tĩnh toàn diện với những đức tính: yêu quê hương, tự hào dân tộc, chịu khó học hỏi, tự lực, đoàn kết, có lối sống lành mạnh, nhân ái, nghĩa tình, tôn trọng kỷ cương, phép nước, hiểu biết về lịch sử văn hóa quê hương,… Tóm lại, phải xây dựng con người Hà Tĩnh chân, thiện, mỹ, nhân văn, thượng tôn pháp luật.

Muốn vậy, phải xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phù hợp điều kiện phát triển trong từng cộng đồng dân cư, cơ quan, đơn vị gắn với các quy định của T.Ư, Chỉ thị 35, Kết luận 05; Chỉ thị 20 của BTV Tỉnh ủy, hương ước, quy ước làng xã; đề cao tinh thần tập thể, tăng cường thể lực, bồi dưỡng tâm hồn, tính cách, phẩm chất của con người Hà Tĩnh; xây dựng gia đình, làng bản, thôn xóm, khối phố, đơn vị văn hóa; xây dựng văn hóa trong Đảng, trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; phát triển giáo dục toàn diện; đẩy mạnh hoạt động quản lý báo chí, thông tin – truyền thông, hoàn thiện hạ tầng thông tin phục vụ nhu cầu phát triển của người dân…

Tiếp tục bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, chủ động hội nhập, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng đội ngũ các nhà nghiên cứu văn hóa, văn nghệ sĩ, cán bộ văn hóa ngày càng vững mạnh; tạo điều kiện để nâng cao sự hưởng thụ văn hóa cho nhân dân, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội …

Nhà nghiên cứu văn hóa Thái Kim Đỉnh: Giúp mỗi cá thể nâng cao nhận thức bản thân

Văn hóa và con người là hai phạm trù luôn song hành, văn hóa làm nền tảng cho con người, còn con người là cốt lõi của văn hóa. Xây dựng văn hóa cũng chính là xây dựng con người về mọi mặt. Ở mỗi một hoàn cảnh lịch sử, môi trường sống, hình ảnh con người lại hiện lên với những phẩm chất khác nhau. Con người Việt Nam kiên cường, bất khuất trong chiến tranh; sống nghĩa tình, vị tha, chịu thương, chịu khó ở thời bình. Riêng con người Nghệ Tĩnh, nổi trội ở sự chịu khó, chịu khổ, sẵn sàng tiên phong trong mọi lĩnh vực. Chính mảnh đất núi Hồng, sông Lam với gió lào nắng cháy đã tôi luyện con người Xứ Nghệ đức tính cần cù, tiết kiệm.

Người Nghệ Tĩnh yêu, ghét rõ ràng, khi đã nói là nói tới cùng, nhiều ý kiến còn cho rằng, tính cách ấy hơi cực đoan. Tuy vậy, trong mối quan hệ vua – tôi, thầy – trò, chồng – vợ, bạn bè thì lại gắn bó keo sơn, bền chặt. Ấy là cái tình, dù ít ỏi cũng làm nên cái nghĩa rất sâu đậm, không bao giờ mất. Tưởng chừng 2 tính cách trái ngược, nhưng lại không hề mâu thuẫn. Nó làm nên phẩm chất đặc trưng của con người Xứ Nghệ, yêu ghét phân minh; sống nghĩa tình, có trước, có sau.

Để phát huy giá trị con người, dù ở bối cảnh nào thì cũng phải có tri thức, thường xuyên bồi dưỡng trí tuệ. Muốn vậy, phải tôn trọng tự do mỗi cá nhân. Không thể tách rời con người khỏi tổ chức, kỷ luật, song họ cần được tự do trong suy nghĩ, lành mạnh trong lối sống. Việc bồi dưỡng nhân cách, đạo đức con người phải đặt lên hàng đầu, tùy từng đối tượng mà có hành động và cách ứng xử phù hợp. Nhất là với thế hệ thanh niên, không được rập khuôn, giáo điều. Quan trọng là giúp mỗi cá thể tự nâng cao nhận thức bản thân, như Lê-nin từng nói, làm người cộng sản phải thu hái, tiếp nhận tri thức của loài người thì mới làm tròn trách nhiệm.

Nhà văn Đức Ban: Xây dựng con người: nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách

Những năm đầu của thời kỳ đổi mới, Đảng ta khẳng định “văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, một động lực thúc đẩy sự phát triển KT-XH, đồng thời là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội” (Nghị quyết 4 của BCH T.Ư Đảng khóa VII). Trước đó, năm 1943, trong “Đề cương văn hóa Việt Nam”, với phương châm “dân tộc, khoa học, đại chúng”, Đảng ta đã khẳng định sức mạnh của văn hóa phục vụ kháng chiến và kiến quốc. 55 năm sau, Nghị quyết T.Ư 5 (khóa VIII): “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” đã làm mới nhận thức về văn hóa, chỉ rõ nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách “xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống và đời sống văn hóa lành mạnh trong xã hội, trước hết trong các tổ chức đảng và Nhà nước, trong các đoàn thể quần chúng và trong từng gia đình”. Nhiệm vụ ấy, toàn Đảng, toàn dân ta phải thực hiện trong một thực tế vô cùng phức tạp: xu thế toàn cầu hóa và hội nhập với sự phát triển khoa học công nghệ, phá vỡ mọi ngăn cách dân tộc.

Một cuộc xâm nhập sâu rộng về văn hóa từ nhiều nguồn diễn ra dưới rất nhiều hình thức thông qua báo chí, văn học, dịch thuật, đầu tư, xuất nhập khẩu, du lịch, giao lưu, hội thảo… tác động mạnh mẽ vào tư tưởng, tình cảm, tâm lý, thói quen, lẽ sống và cách sống của công chúng. Cùng với nó, mặt trái của đời sống thị trường ngày một lộ rõ hình hài, đồng tiền “lên ngôi” quyết liệt cái thế lực vô liêm sỉ của nó; tham vọng quyền lực, tham vọng quyền lợi – hai bản năng nguy hiểm nhất của con người trỗi dậy mạnh mẽ. Trước thực tế ấy, tháng 5/2014, BCH T.Ư Đảng đã kịp thời ban hành Nghị quyết T.Ư 9 (khóa XI) về “xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Lần đầu tiên “Con người” được đưa vào trang trọng trong tên gọi nghị quyết của Đảng.

Văn hóa, Con người được Đảng minh định thành chiến lược quốc gia trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Chiến lược ấy với những bước đi cụ thể trong quy hoạch, chương trình, kế hoạch về xây dựng đồng bộ môi trường văn hóa, xây dựng con người theo 4 yêu cầu: nhân văn, dân tộc – dân chủ, khoa học, đạo đức (trên cả hai phương diện nhân cách và lối sống). Tất cả sẽ là nền tảng tinh thần, chống lại sự suy thoái, tạo thành động lực to lớn cho tiến trình hội nhập, phát triển đất nước. Công việc này là trách nhiệm của mỗi người, của mọi tổ chức xã hội và toàn thể cộng đồng.