Báo cáo với Thủ tướng tại cuộc họp phòng, chống xâm nhập mặn được Bộ NN&PTNT tổ chức tại Cần Thơ, ông Võ Thành Hạo – Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre cho biết, nước sông ở địa phương này không còn là mặn đơn thuần mà đã “mặn đắng”. Nước mặn khiến trên 13.000 ha lúa của tỉnh bị mất trắng, không thể trổ bông và ngã sang màu đỏ.

Xe chữa cháy chở nước ngọt cho trường học, bệnh viện

Theo ông Hạo, Bến Tre có 88.000 hộ thiếu nước ngọt. Tình trạng này cũng xảy ra đối với các khách sạn, bệnh viện, trường học có học sinh nội trú.

“Nước sinh hoạt ở Bến Tre mặn 2‰, khó có thể súc miệng được. Xe bồn dùng để chữa cháy của công an được dùng để vận chuyển nước cho bệnh viện, trường học vì một số máy, thiết bị y tế không hoạt động khi gặp nước mặn 1‰. Tổng thiệt hại của tỉnh thống kê chưa đầy đủ đã lên đến 200 tỷ đồng”, người đứng đầu Tỉnh ủy Bến Tre nói.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chỉ đạo cả hệ thống chính trị ở các tỉnh miền Tây phải vào cuộc để phòng, chống xâm nhập mặn và hạn hán. Ảnh: Việt Tường.

Để phòng, chống xâm nhập mặn, Bến Tre đắp một đoạn sông còn nước ngọt cao. Từ đây, nước ngọt được đưa về các nhà máy ở TP Bến Tre và dự kiến tuần sau sẽ vận hành mỗi ngày được 47.000 m3 nước. Khi đó, người dân TP này và một vùng lân cận sẽ có nước ngọt sử dụng.

“Bến Tre không thể sử dụng giếng nước ngầm vì bơm lên sẽ mặn hoặc phèn. Một số nơi ở huyện, người dân khoan nước tầng nông khoảng 8 m thì có ít nước ngọt, chia nhau xài. Nơi nào không có thì người dân mua nước ngọt dưới ao của hàng xóm với giá 40.000-70.000 đồng m3. Không chỉ thiếu nước cho con người, Bến Tre còn thiếu nước cho bò uống”, lãnh đạo tỉnh miền Tây này chia sẻ tại cuộc họp.

Về lâu dài, Bến Tre đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành trung ương hỗ trợ tỉnh xây dựng hồ chứa nước ngọt. Hiện, tỉnh này có một số “kênh chết”, không còn sử dụng được cho mục đích tưới tiêu thì có thể làm hồ chứa nước ngọt. Nếu được trung ương đồng ý phương án này thì Bến Tre có thể chứa 200 triệu m3 nước ngọt ở Ba Tri từ một dòng “sông chết”.

Ngoài ra, lãnh đạo Bến Tre cũng đề nghị Chính phủ hỗ trợ dân vùng ven biển mua dụng cụ giữ nước trong nhà. Tỉnh cũng đề nghị xây cống Thủ Cửu với vốn khoảng 300 tỷ đồng.

“Nếu làm cống Thủ Cửu, Bến Tre sẽ có 1 hồ nước ngọt lớn từ sông Hàm Luông đi qua TP Bến Tre, Giồng Trôm và Ba Tri. Mục đích của cống này là giữ ngọt, cung cấp nước tưới tiêu và cho các nhà máy nước. Ngoài ra, Bến Tre cần làm 9 cống ở sông Hàm Luông và Cửa Đại để khép kín 2 cù lao”, Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre nói.

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Nguyễn Tiến Hải, địa phương này có rất nhiều sông, kênh, rạch cạn nước vì thiên tai. Người dân thu hoạch lúa không thể chở đi xay xát để lấy gạo vì giao thông thủy bị ảnh hưởng hạn hán.

“Nắng nóng làm trên 42.000 ha rừng bị khô hạn. Trong đó, 3.000 ha báo cháy cấp 4, hơn 4.000 ha cấp 5 là cấp cực kỳ nguy hiểm. Mỗi ngày nước dưới kênh trong rừng giảm 1-2 cm. Các kênh này khô dần khiến tỉnh rất rất lo lắng, nếu cháy thì không có nước chữa lửa. Còn nước mặn đã làm 2.700 ha tôm thiệt hại, độ mặn ở các sông trong tỉnh dao động 20-25‰”, ông Hải nói.

Để phòng, chống hạn và xâm nhập mặn, Cà Mau có các phương án điều tiết nước cho lâm phần nhưng không tác hại xấu đến môi trường. Tỉnh đang hướng dẫn dân xây hồ chứa để giữ nước ngọt. Cà Mau xin Thủ tướng và các bộ ngành rà soát quy hoạch thủy lợi, quy hoạch rừng tràm, đê sông và giúp Cà Mau nghiên cứu các giải pháp chống lún đất, xâm nhập mặn.

Viện Khoa học thủy lợi miền Nam so sánh độ mặn trên các sông ở đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: Việt Tường.

Tại Kiên Giang, nếu như tháng trước tỉnh này có 34.000 ha lúa thiệt thiệt hại thì nay đã tăng lên 55.000 ha. Diện tích lúa chết phát sinh thêm có một phần của huyện U Minh Thượng, tứ giác Long Xuyên và phía tây sông Hậu.

“Kiên Giang có hệ thống đê biển 200 km, kênh chằng chịt nên rất nhiều cống. Tỉnh cần 6.000 tỷ đồng mới hoàn thành cống ngăn mặn hoàn chỉnh. Về lâu dài, đề nghị Thủ tướng cho xây dựng hệ thống cấp nước khu vực đồng bằng sông Cửu Long từ hướng sông Hậu. Nắng hạn và xâm nhập mặn đã khiến người dân thiệt hại khoảng 1.200 tỷ đồng”, ông Phạm Vũ Hồng, Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang cho biết.

90.000 tỷ đồng để quy hoạch thủy lợi

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng nhu cầu vốn đầu tư các công trình thủy lợi theo quy hoạch tổng thể tại miền Tây trong điều kiện biến đổi khí hậu, nước biển dâng giai đoạn 2012-2030 khoảng 90.000 tỷ đồng. Đến thời điểm này có 16.500 tỷ đồng được bố trí cho giai đoạn 2011-2015. Bộ này dự kiến giai đoạn 2016-2020 khoảng 31.000 tỷ đồng, 42.000 tỷ cho giai đoạn đến năm 2030.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết, mục đích của cuộc họp hôm nay là sơ kết, đánh giá xem chúng ta đã ứng phó tình hình xâm nhập mặn như thế nào, nỗ lực ra sao, dự báo diễn biến sắp tới để đề ra giải pháp trước mắt, lâu dài.

Theo Thủ tướng, El Nino đang diễn ra ở mức nặng nhất trong lịch sử. Chính phủ rất quan tâm, lo lắng, chia sẻ với khó khăn, vất vả của người dân vùng thiên tai. Chính phủ đang cùng lãnh đạo chính quyền địa phương và nhân dân nỗ lực tìm mọi cách để hạn chế thấp nhất khó khăn, thiệt hại trong sản xuất.

“Cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, cùng với nhân dân khắc phục hạn, mặn, ổn định đời sống của bà con. Cái gì các đồng chí làm được là làm ngay để dân ta bớt khó khăn khi đối mặt thiên tai”, Thủ tướng nói.

“Tôi mong muốn qua hội nghị này từ Trung ương tới địa phương, nỗ lực sáng tạo, vượt qua thiên tai lịch sử. Chúng ta phải làm sao để giảm ít nhất khó khăn, ổn định đời sống người dân, khôi phục sản xuất. Tháng 4 này ngập mặn sâu, có thể kéo dài đến tháng 6. Chúng ta đã khắc phục từ năm 2015 thì nay phải tiếp tục đến tháng 6, đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị”, người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh.

Kênh nội đồng ở miền Tây cạn nước và xâm nhập mặn nên người dân không thể bơm vào ruộng lúa. Ảnh: Việt Tường.

Thủ tướng cho biết, thiệt hại do hạn và mặn ở miền Tây đến thời điểm này đã lên đến 5.000 tỷ đồng. Mặn sâu đến tháng 4 thì 50% diện tích lúa đông xuân còn lại ở các tỉnh có thể bị ảnh hưởng.

Nói đến vất vã của người dân trong vùng thiên tai, Thủ tướng nói: “Thiệt hại đến nay là 160.000 ha lúa, bình quân mỗi hộ có 0,5 ha thì có đến 320.000 hộ ảnh hưởng. Tôi tính mỗi hộ 5 người thì có đến 1,5 triệu người. Những người này lấy đâu thu nhập, con cái đi học, bệnh hoạn thì phải làm sao?”.

Đối với tình trạng thiếu nước, Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải tìm cách đảm bảo nước ngọt hợp vệ sinh cho dân. Từng địa phương, mỗi nơi có mỗi cách, nước phải hợp vệ sinh để tránh dịch bệnh.

Kết thúc cuộc họp, một lần nữa Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải bám sát tình hình nắng hạn và xâm nhập mặn, xem đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, trọng tâm để tập trung chỉ đạo bằng các giải pháp phù hợp, sáng tạo để diện tích lúa thiệt hại thấp nhất.

“Đắp đập để nước mặn không tràn vào ruộng, giữ diện tích lúa đông xuân còn lại vì nông dân có vài công ruộng mà lúa chết thì khó khăn lắm. Về kinh phí, phải sử dụng hiệu quả vốn Trung ương, địa phương. Doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, nông sản… cũng phải đóng góp thế nào khi trong vùng gặp thiên tai”, Thủ tướng chỉ đạo.