Trên trang Lawfare của Mỹ ngày 27-12 (giờ địa phương), nhà phân tích Nicholas Khoo ghi nhận đã có tín hiệu lạc quan khi các nhà lãnh đạo châu Á kêu gọi hợp tác giải quyết vấn đề tranh chấp biển Đông tại hội nghị cấp cao APEC và hội nghị ASEAN hồi tháng 11-2014.

Chuyên gia Rory Medcalf nhận xét dù lời kêu gọi hợp tác có thể không biến thành hành động nhưng Trung Quốc dường như muốn nhắm đến giảm rủi ro xung đột.

Ông cho rằng câu hỏi lớn trong năm 2015 là: Liệu Trung Quốc có thực sự “nói và làm” trong thực hiện các biện pháp xây dựng niềm tin như đã nhất trí với Mỹ? Liệu Trung Quốc có lập đường dây nóng tránh khủng hoảng như cam kết với Nhật?

Thủ tướng Nhật Shinzo Abe được Quốc hội bầu lại ngày 24-12. Năm 2015, ông sẽ xem xét lại hướng dẫn quốc phòng Mỹ-Nhật. Ảnh: AP

Nhà phân tích Tetsuo Kotani cho rằng cơ chế giải quyết khủng hoảng Nhật-Trung vô cùng cần thiết để giảm căng thẳng trên biển Hoa Đông, tuy nhiên cơ chế này có thể bị chệch hướng do các yếu tố:

– Nhân kỷ niệm 70 năm Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, chắc chắn ở Nhật và Trung Quốc sẽ có nhiều lời lẽ theo chủ nghĩa dân tộc.

– Thủ tướng Nhật Shinzo Abe sẽ phải tiếp tục diễn giải khái niệm phòng vệ tập thể và xem xét lại hướng dẫn quốc phòng Mỹ-Nhật vào đầu năm 2015.

Đối với vấn đề biển Đông, chuyên gia Bonnie Glaser ghi nhận bãi Cỏ Mây có thể là điểm nóng trong năm 2015 nếu quân đội Philippines rút khỏi con tàu cũ BRP Sierra Madre và các tàu chiến Trung Quốc tiến vào nắm quyền kiểm soát.

Chuyên gia Chu Phong nhận định năm 2015, Trung Quốc có thể sẽ lại đưa giàn khoan vào vùng biển gần Việt Nam và khơi dậy căng thẳng như năm 2014.

Trong khi đó, chuyên gia Ernest Bower ghi nhận các nước ASEAN có thể ủng hộ Philippines mạnh mẽ hơn. Chuyên gia Matthew Waxman dự báo năm 2015, Tòa án Trọng tài quốc tế sẽ ra phán quyết về quyền tài phán đối với vụ kiện của Philippines.

Theo chuyên gia Michael Green, Mỹ sẽ đào sâu quan hệ với các đồng minh và đối tác châu Á nếu năm 2015 Mỹ tập trung vào vấn đề hàng hải ở châu Á, bất chấp các khủng hoảng ở nơi khác.

Ông dự báo Mỹ sẽ tăng cường liên minh với Nhật, dỡ bỏ một phần lệnh cấm vũ khí với Việt Nam và tiếp tục thực hiện Thỏa thuận hợp tác quốc phòng nâng cao với Philippines.

Tuy nhiên, chuyên gia Renato Cruz de Castro ghi nhận phải chờ đầu năm 2015, Tòa án Tối cao Philippines sẽ quyết định liệu Thỏa thuận hợp tác quốc phòng nâng cao có hợp hiến và được thực thi hay không.

Đối với khu vực Ấn Độ Dương, chuyên gia Richard Rossow suy luận Ấn Độ sẽ tiếp tục thoát khỏi vị trí không liên kết truyền thống bởi Ấn Độ ngày càng lo khả năng thực thi sức mạnh của Trung Quốc trên Ấn Độ Dương.

Chuyên gia Chang-Hoon Shin dự đoán Trung Quốc và Hàn Quốc có thể hoàn tất đàm phán biên giới hàng hải, giảm căng thẳng liên quan đến đánh cá và mở đường cho hợp tác tương lai.

DUY KHANG