Vừa qua, bộ ảnh sách giáo khoa Tiếng Việt cũ với hình ảnh "trường em mái ngói đỏ hồng" được đăng tải khiến nhiều người bồi hồi nhớ về thời đi học. Từng trang sách là những bài học giản dị, gắn với nhiều kỷ niệm của tuổi thơ nông thôn.

Trao đổi với Zing.vn, giáo sư Nguyễn Minh Thuyết - tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới - khẳng định chương trình, sách giáo khoa mới sẽ kế thừa những giá trị tốt đẹp từ các chương trình và sách giáo khoa từng có, đồng thời phản ánh những giá trị đương đại.

Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết - tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới. Ảnh: Mạnh Thắng.

Công cụ định hình nhân cách

- Sách giáo khoa tiểu học mới đang được biên soạn có phản ánh được những giá trị nhân văn tốt đẹp từng xuất hiện trong các bộ sách cũ?

- Tôi tin rằng sách giáo khoa mới sẽ kế thừa những thành tựu giáo dục của dân tộc, đồng thời phản ảnh được giá trị chung của nhân loại, trong đó có nội dung bồi dưỡng các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trách nhiệm, trung thực... và phát triển năng lực thực tiễn cho học sinh.

Bộ GD&ĐT đang chỉ đạo biên soạn chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương trình được thẩm định và ban hành mới tổ chức viết sách giáo khoa. Nghị quyết số 88 của Quốc hội khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa. Như vậy, trên cơ sở một chương trình sẽ có nhiều sách giáo khoa khác nhau.

- Nhiều người cho rằng sách giáo khoa Tiếng Việt cũ những năm 80, 90 mang nhiều giá trị tốt đẹp hơn sách hiện hành. Giáo sư đánh giá thế nào về ý kiến này?

- Việc một thế hệ học sinh gắn bó, yêu quý những cuốn sách giáo khoa được học từ thuở ấu thơ là điều dễ hiểu. Như những thế hệ đàn anh của tôi, họ vẫn kể về bộ sách Quốc văn giáo khoa thư của nhóm tác giả Trần Trọng Kim, Đỗ Thận... với những ấn tượng hết sức tốt đẹp. Tôi tin rằng những học sinh đang học sách hiện hành sau này cũng sẽ bồi hồi nhớ trang sách cũ như chúng ta hôm nay.

So sánh chất lượng từng bộ sách cần thời gian để có cái nhìn khách quan. Mỗi bộ sách ra đời trong một hoàn cảnh và đã hoàn thành sứ mạng của nó. Cá nhân tôi cho rằng bộ sách giáo khoa hiện hành cũng truyền cho học sinh rất nhiều giá trị tốt đẹp. Đời sống, khoa học, trong đó có khoa học giáo dục ngày càng phát triển khiến sách mới luôn tiến bộ hơn sách cũ.

- Việc đưa những đoạn văn, thơ giàu tính nhân văn vào sách tiểu học có ý nghĩa như thế nào?

- Có một giai đoạn, tác giả sách giáo khoa là những người tự soạn các bài văn, thơ cho học sinh đọc. Đến cải cách giáo dục năm 1979, nguồn ngữ liệu đưa vào sách được lấy từ tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng, do đó, chất lượng thẩm mỹ và tính nhân văn của từng bài đọc được nâng lên nhiều.

Những bài văn, bài thơ được đưa vào sách Tiếng Việt không chỉ để học sinh tập đọc, tập đánh vần, mà đó còn là những bài học đạo đức, bài học cuộc sống, dạy làm người.

Đơn cử như sách Tiếng Việt tiểu học, không chỉ dạy các em đọc thông viết thạo, nó còn có nhiệm vụ cung cấp kiến thức về đời sống, nuôi dưỡng tâm hồn và xây dựng nhân cách cho học sinh.

Hết thời 'Trường em mái ngói đỏ tươi'

- Bên cạnh những bài học đạo đức và lòng nhân ái, sách giáo khoa sẽ có những nội dung mới nào?

- Chương trình giáo dục phổ thông mới có nhiều nội dung mới. Bên cạnh truyền thống tốt đẹp của dân tộc, giáo dục phổ thông còn phải bồi dưỡng cho học sinh một số giá trị chung của nhân loại.

Ví dụ, nhân ái không chỉ là yêu cha mẹ, ông bà, yêu đồng bào và quê hương, đất nước, mà còn bao hàm thái độ tôn trọng sự khác biệt của người khác, của dân tộc khác. Hoặc trước đây, bảo vệ môi trường chỉ đơn giản là giữ gìn vệ sinh chung, chương trình mới còn đề cập đến trách nhiệm bảo vệ thiên nhiên, cân bằng sinh thái,...

Nội dung giáo dục giới tính và kỹ năng sống trong sách hiện hành còn mờ nhạt, trong chương trình mới được tô đậm hơn. Nhiều nội dung sẽ lần đầu tiên xuất hiện như giáo dục tài chính, giáo dục về môi trường sinh thái, giáo dục ứng xử trên mạng xã hội.

Về nội dung giáo dục tài chính, các em phải được học để biết đồng tiền từ đâu ra, biết quý trọng đồng tiền và sử dụng tiền đúng mục đích, có hiệu quả.

- Được biên soạn trong thời đại bùng nổ công nghệ và đô thị hóa, sách Tiếng Việt tiểu học có xuất hiện những hình ảnh đặc trưng như điện thoại thông minh, mạng xã hội hay trung tâm thương mại?

- Dĩ nhiên sách giáo khoa mới sẽ phải đề cập những đặc trưng của đời sống đương đại, trong đó có việc sử dụng mạng Internet. Theo thống kê của Google, người Việt truy cập Internet rất nhiều, nhưng tỷ lệ tìm kiếm tri thức trên Internet rất thấp.

Trước đây, khi trên 80% dân số làm nông nghiệp, nội dung sách giáo khoa gắn với đời sống nông thôn qua hình ảnh những ngôi trường mái ngói đỏ hồng, đường đi học ngang qua đồng lúa...

Đến nay, ngay cả làng quê cũng thay đổi diện mạo, trở thành nông thôn mới. Điều này đặt ra yêu cầu chương trình giáo dục phải thay đổi. Ở tiểu học sẽ có những mục dạy học sinh truy cập, tìm kiếm thông tin trên mạng Internet, ứng xử trên mạng xã hội một cách có đạo đức, không "ném đá" hay soi mói đời tư. Lên cấp 2, các em phải học cách đánh giá, kiểm chứng thông tin trên mạng.

Việc giáo dục kỹ năng sử dụng mạng Internet dự kiến được đề cập ở hầu hết môn học, trong đó có các môn Tin học, Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý...

Tác giả: Ngọc Tân

Nguồn tin: zing.vn