Trung tướng Phạm Văn Dỹ – Ảnh: Hoàng Điệp

Trung tướng Phạm Văn Dỹ nói: Động cơ của Trung Quốc là rất rõ, bởi độc chiếm biển Đông là mục tiêu nhất quán của Trung Quốc. Nếu lúc đầu động cơ của họ đơn giản chỉ là tài nguyên thì bây giờ còn là câu chuyện hàng hải, quân sự, thương mại trên biển Đông.

Người Trung Quốc từng năm lần xâm chiếm biển đảo của chúng ta và đây là lần thứ sáu trong khi đất nước ta ở trong các thể chế khác nhau. Tại mỗi thời kỳ như vậy chúng ta lại có những phương lược, sách lược khác nhau.

Lịch sử cho thấy kể từ lần thứ nhất năm 1946, trong tình thế đất nước ta ngàn cân treo sợi tóc trước sự trở lại của người Pháp và đó cũng là lúc Liên Hiệp Quốc yêu cầu người Trung Quốc đến giải giáp quân Nhật. Lúc đó, khoảng trống có lợi cho Trung Quốc, họ ra đòn. Họ cũng tranh thủ chiếm luôn đảo Phú Lâm (thuộc quần đảo Hoàng Sa) và đảo Ba Bình (thuộc quần đảo Trường Sa). Năm 1949, Trung Quốc giải phóng thì họ rút ra, nhưng họ đã lộ rõ ý đồ chiếm các đảo của Việt Nam. Lần thứ hai vào năm 1956, sau hiệp định Genève, người Pháp phải rút đi, quân đội chưa mạnh, Mỹ chưa can thiệp, họ ra đòn. Khi ấy quân đội Việt Nam cộng hòa chưa có tàu nên Trung Quốc chiếm gần như toàn bộ phần phía đông của quần đảo Hoàng Sa. Lần thứ ba là năm 1959 họ ra đòn nhưng không thành công. Trung Quốc mang quân qua chiếm nốt phần phía tây của quần đảo Hoàng Sa nhưng quân đội Việt Nam cộng hòa đã có mặt ở đó.

Lần thứ tư là năm 1974, người Mỹ rút hạm đội 7, quân đội giảm quân số ở Hoàng Sa từ một tiểu đoàn xuống một trung đội địa phương, họ tiếp tục ra đòn (Trung Quốc mang quân tấn công phần phía tây quần đảo Hoàng Sa đang do quân đội Việt Nam cộng hòa quản lý). Ngày 14-3-1988, lúc ấy quân đội chúng ta vẫn đang làm nhiệm vụ thời chiến ở biên giới Tây Nam và phía Bắc. Và lúc đó, chúng ta cũng bị cấm vận bốn bề họ lại ra đòn (Trung Quốc đã đưa quân vào chiếm đảo Gạc Ma ở quần đảo Trường Sa).

Và bây giờ, là lúc mà khoảng trống quyền lực đã được tạo ra bởi Ukraine và nhiều khu vực khác trên thế giới. Các cường quốc khác như Mỹ, Nga… đang bị phân tán thì họ lại ra đòn.

* Theo ông, việc Trung Quốc ra đòn lần này có phải là để thử phản ứng của chúng ta và dư luận thế giới về biển Đông?

– Trong các hành động đó, xét về mặt chiến lược là sự nhất quán, còn trong từng giai đoạn, từng tình huống cụ thể, như tình huống hiện nay họ phải thử phản ứng của tất cả như Mỹ và các nước đang có tranh chấp với họ; ASEAN, cộng đồng quốc tế nói chung và cả nhân dân yêu chuộng hòa bình Trung Quốc. Tùy theo mức độ phản ứng và hiệu quả sự phản ứng, họ sẽ tiến tới các bước tiếp theo là độc chiếm hoặc phải dừng lại, đó là chuyện sẽ diễn ra trong thời gian tới.

Nếu cuộc chiến năm 1979 xảy ra bởi có sự căng thẳng về bang giao giữa hai nước thì lần này không có dấu hiệu gì báo trước bởi trong giai đoạn này quan hệ giữa hai nước vẫn tiến triển rất tốt kể cả quan hệ cấp cao giữa hai đảng, hai nhà nước và quân đội. Nhưng Trung Quốc tận dụng khoảng trống quyền lực do thế giới tạo ra để ra đòn. Điều này, nói dân dã là “chơi không có đẹp”.

Việc tận dụng khoảng trống quyền lực là điều tuy chúng ta không ngạc nhiên về mặt chiến lược nhưng với Trung Quốc bên cạnh việc họ chà đạp luật pháp quốc tế, những ký kết với ASEAN thì họ chà đạp luôn cả tình cảm, sự chân thành và thiện chí mong muốn hòa bình của Việt Nam. Như vậy, dã tâm của Trung Quốc đặt cho chúng ta một áp lực lớn, thách thức lớn về vấn đề chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia nhưng rõ ràng qua việc làm của họ, chúng ta cũng phải rà soát lại tất cả từ kế sách giữ nước đến quan hệ kinh tế, vấn đề an ninh quốc phòng, bang giao, ngoại giao và cả quan hệ song phương giữa Việt Nam với Trung Quốc. Tất cả những nỗ lực đó, Đảng đã tính toán từ lâu trên tất cả quyền lợi của dân tộc cũng như quan hệ đối ngoại đối với Trung Quốc, bởi nguyện vọng của chúng ta là hòa bình cho Việt Nam và hữu nghị với cả Trung Quốc cùng bạn bè trên thế giới.

* Là một vị tướng, ông có thể nói gì với nhân dân về sự chuẩn bị của Việt Nam?

– Một trong những yêu cầu của người cầm súng ngày nay đó là trí tuệ. Không chỉ có lòng dũng cảm mà được. Tôi nhớ hình ảnh anh Sáu Tòng (trong tác phẩm Đất rừng phương Nam) lòng yêu nước luôn có thừa nhưng cung tên không chống lại được súng đạn. Bây giờ cũng thế, bên cạnh những vũ khí trang bị hiện đại mà chúng ta có được, sản xuất được, mua được giống như các quốc gia khác nhưng quan trọng nhất là con người phải điều khiển được, sử dụng được những trang thiết bị hiện đại ấy để nó cùng với con người biến thành sức mạnh chiến đấu hiệu quả trên chiến trường nếu chiến tranh xảy ra. Và điều đó đặt ra người lính phải có hàm lượng trí tuệ nhất định.

TP.HCM nhiều năm qua đi đầu quân khu trong việc vận động bà con đưa những người con trai, con gái là những thanh niên trí thức trẻ gia nhập quân đội. Những người lính ấy sẽ góp phần đưa quân đội ta trở thành chính quy, tinh nhuệ và một số quân binh chủng trực tiếp đi vào hiện đại để đảm bảo sức sẵn sàng chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam chúng ta.

Quan trọng nữa, những người lính ấy sau thời gian phục vụ trong quân ngũ sẽ về lại địa phương trở thành lực lượng tiên tiến ở địa phương, họ trở thành quân dự bị có chất lượng cao ngụ binh ư công nhân, ngụ binh ư công chức… Và cũng chính những người này, với độ tin cậy và chính trị cao, họ sẽ tham gia xây dựng Đảng ở địa phương, đó là kế sâu gốc bền rễ chúng ta đang làm.

HOÀNG ĐIỆP lược ghi và thực hiện