“Cậu Thủy” (bìa trái) tại hiện trường tìm mộ liệt sĩ ở Quảng Trị ngày 25-8-2013 – Ảnh: Uyên Nhi

Các bị can bị truy tố gồm Nguyễn Văn Thúy (tức “cậu Thủy”, 56 tuổi, trú tại thị trấn Chờ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh); Mẫn Thị Duyên (vợ “cậu Thủy”, 53 tuổi); Mẫn Đức Phương (em ruột Duyên, 27 tuổi, trú tại huyện Yên Phong); Nguyễn Văn Hoành (em ruột “cậu Thủy”, 46 tuổi, trú tại huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh); Nguyễn Trường Sơn (con rể “cậu Thủy”, 28 tuổi, trú tại huyện Sóc Sơn, Hà Nội); Nguyễn Anh Chiều (con rể “cậu Thủy”, 32 tuổi, trú tại xã Uy Nỗ, huyện Đông Anh, Hà Nội); Vũ Đức Chung (69 tuổi, trú tại thị trấn Đăk Tô, huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum), nhân viên quản trang tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Đăk Tô.

Theo cáo trạng, hai vợ chồng “cậu Thủy” đều từng phạm tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và bị xử án tù.

Năm 2008, cả hai vợ chồng ra tù về địa phương sinh sống nhưng lại tiếp tục lợi dụng lòng tin của tổ chức và người có nhu cầu tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Để thực hiện hành vi này, “cậu Thủy” đã tự xưng là nhà ngoại cảm để thực hiện việc đi tìm hài cốt.

Ai muốn tìm kiếm hài cốt phải chi trước 10-15 triệu đồng, khi hoàn thành việc tìm kiếm, bốc hài cốt thì phải trả thêm từ 100 triệu đồng trở lên. Đáng chú ý, các thân nhân liệt sĩ muốn tìm kiếm hài cốt người thân phải cung cấp thông tin họ tên, quê quán, đơn vị chiến đấu, thời gian và địa điểm hi sinh…

Khi có thông tin này, “cậu Thủy” đã đến thăm mộ liệt sĩ tại các nghĩa trang, tìm kiếm khu vực thuận tiện để đào trộm hài cốt trong nghĩa trang. Sau khi trộm được hài cốt, các bị can làm giả hiện trường chôn cất hài cốt liệt sĩ để dẫn người nhà, thân nhân đến tìm. Đáng chú ý, để đề phòng bị phát hiện, “cậu Thủy” đã mang theo giấy báo tử và bằng Tổ quốc ghi công của hai anh trai là liệt sĩ để sẵn sàng trình khi cần thiết.

Vào tháng 7-2013, công đoàn Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam huy động cán bộ, công nhân viên từ trung ương đến địa phương ủng hộ mỗi người bốn ngày lương và đặt vấn đề với “cậu Thủy” thực hiện đợt “tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ” tại tỉnh Quảng Trị nhân dịp 65 năm Ngày thương binh liệt sĩ với thù lao 75 triệu đồng/bộ hài cốt.

Hợp đồng này nhanh chóng được vợ chồng “cậu Thủy” nhận lời và cùng các bị can tiến hành ba đợt tìm kiếm tại Đắk Lắk, Bình Phước. Theo đó đã khai quật 79 bộ hài cốt liệt sĩ giả, chiếm đoạt khoảng 6,4 tỉ đồng. Ngày 25-7-2013, khi các bị can đang bốc hài cốt liệt sĩ giả tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị thì bị bắt giữ.

Theo cáo trạng, các bị can đã đào trộm khoảng 70 bộ hài cốt của các liệt sĩ chưa biết tên ở các nghĩa trang liệt sĩ huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình (20 mộ); nghĩa trang liệt sĩ Gio Linh, Quảng Trị (20 mộ); nghĩa trang Hải Lăng, Quảng Trị (khoảng 10 mộ); nghĩa trang huyện Phong Điền, Thừa Thiên – Huế (20 mộ).

Số hài cốt trộm cắp được các bị can chôn giấu tại địa phận xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Khi cần thiết sẽ lấy mang đi chôn tại một vị trí nào đó nhằm lừa các tổ chức, cá nhân có nhu cầu tìm mộ liệt sĩ.

Để lấy lòng tin, các bị can còn đưa thêm biđông, dép cao su, mũ cối… và khắc thông tin liệt sĩ lên vật dụng rồi chôn cùng; dùng đất đen trộn với đồ vật, xương cốt nhằm làm giả hiện trường khi tìm kiếm.

Ngoài ra, các bị can còn mua một số bộ hài cốt, sau đó chia nhỏ số hài cốt để làm giả nơi chôn cất hài cốt liệt sĩ. Cáo trạng xác định các bị can làm giả 105 bộ hài cốt liệt sĩ, lừa đảo chiếm đoạt hơn 8 tỉ đồng, trong đó Ngân hàng Chính sách xã hội bị lừa 7 tỉ đồng, còn lại là chiếm đoạt của 12 cá nhân khác.