Bằng chứng được thể hiện trong văn bản số 399 ngày 15/10/2014 của Ban Kế hoạch Kinh Doanh Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) gửi Chủ tịch Hội đồng thành viên Trần Ngọc Thành và và Tổng Giám đốc Vũ Tá Tùng. Nội dung văn bản này thể hiện sự báo cáo của Ban Kế hoạch Kinh doanh về việc mua toa xe đã qua sử dụng của Cục Đường sắt Côn Minh – Trung Quốc, thực hiện theo chỉ đạo của Tổng Giám đốc Tổng Công ty ngày 3/9/2014 tại bút phê văn bản số 229/ĐS-QTCN ngày 29/8/2014.
Chủ trương đầu tư được đề xuất theo 2 phương án: Phương án 1 – Tổng Công ty ĐSVN là chủ đầu tư, khi đó các Ban của Tổng công ty sẽ tham mưu lập dự án đầu tư và thực hiện đầu tư. Phương án 2 – Công ty khách Hà Nội làm chủ đầu tư (tức Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Hà Nội – PV).
Ban này đề xuất, do các toa xe này chỉ đủ khả năng khai thác từ Vinh ra Bắc và từ năm 2015 các công ty vận tải sẽ trở thành đơn vị hạch toán độc lập nên giao cho Công ty khách Hà Nội làm chủ đầu tư. Nguồn vốn của dự án là vốn khấu hao tài sản cố định khối vận tải và vốn vay ngân hàng; kêu gọi hợp tác đầu tư.
Chủ trương mua tàu cũ của Trung Quốc được triển khai từ năm 2014.
Vấn đề quan trọng nhất trong văn bản này là có bút phê của cấp lãnh đạo cao nhất Tổng Công ty ĐSVN. Cụ thể: Tại đầu văn bản bút phê kính gửi ông Trần Ngọc Thành – Chủ tịch Hội đồng thành viên. Đặc biệt, bút phê tiếp đó tại lề trái của văn bản ghi rõ: “K/c TGĐ, VT&ĐHTX. Tôi nhất trí thực hiện nhanh chủ trương đầu tư toa xe hàng đã qua sử dụng của Trung Quốc. Đề nghị tổ chức triển khai”.
Trước đó, ngày 8/5/2014, Phó Tổng Giám đốc ĐSVN ông Ngô Cao Vân cũng có văn bản số 148/TB-ĐS với nội dung thông báo giao nhiệm vụ chuẩn bị cho chuyến công tác của Chủ tịch Hội đồng thành viên thăm và làm việc với Cục Đường sắt Côn Minh – Trung Quốc từ ngày 25-27/5/2014.
Văn bản nêu rõ 2 nội dung làm việc gồm: Thăm và làm việc với Cục Đường sắt Côn Minh về hợp tác giữa 2 bên, tìm hiểu hoạt động của Cục Đường sắt Côn Minh sau tái cơ cấu đường sắt Trung Quốc. Khảo sát thực tế và thảo luận việc mua toa xe hàng khổ đường 1000mm đã qua sử dụng của Cục Đường sắt Côn Minh.
Một thông tin đáng chú ý khác đó là việc chào bán toa xe đã qua sử dụng của Cục Đường sắt Côn Minh diễn ra từ năm 2013, và Tổng Công ty ĐSVN đã có những cuộc họp, kết luận về vấn đề này, đồng thời yêu cầu các công ty con báo cáo về nhu cầu số lượng, chủng loại toa xe cần thiết.
Cần phải nhắc lại rằng, sau khi vụ việc mua tàu cũ bị phanh phui, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty ĐSVN Trần Ngọc Thành đã khẳng định: “Tôi là người quyết định cao nhất của Tổng Công ty và phải có ý kiến của tôi thì mới được mua tàu, nhưng tôi hoàn toàn chưa được báo cáo về việc mua tàu của Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Hà Nội”. Ông Thành cũng nhấn mạnh quan điểm: “Tàu sử dụng 1 năm cũng không đồng ý cho mua chứ đừng nói là đã qua sử dụng 20 năm”.
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam khẳng định không có bất cứ văn bản nào cho phép đầu tư cũng như chấp thuận chủ trương đầu tư dự án nhập khẩu toa xe hàng của Trung Quốc đã qua sử dụng.
Trong vụ việc này, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Hà Nội Nguyễn Viết Hiệp đã bị miễn nhiệm là người đại diện phần vốn nhà nước tại công ty và cách chức Tổng Giám đốc.
Dư luận rất băn khoăn, trong vụ Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Hà Nội làm chủ đầu tư thực hiện dự án mua tàu cũ của Trung Quốc không có chút vai trò nào của Tổng Công ty ĐSVN? Trách nhiệm của lãnh đạo Tổng Công ty ĐSVN trong vụ việc này là như thế nào?
Châu Như Quỳnh
