Lai lịch của lô đất số 15.
Tháng 7/1992, UBND TX Hồng Lĩnh có tờ trình đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh cho phép thu hồi đất khu vực cửa hàng công nghệ phẩm (CNP) Hồng Lĩnh làm đất ở dân cư. Được UBND tỉnh đồng ý và phê duyệt, UBND TX Hồng Lĩnh cho quy hoạch khu dân cư khu vực này gồm 15 lô đất. Dãy 1 có 4 lô (tiếp giáp với lưu không quốc lộ 8A); dãy 2 gồm 11 lô (tiếp giáp với khu dân cư phường Bắc Hồng).Thủ tục lập bản vẽ quy hoạch sử dụng đất được Sở xây dựng thẩm định và UBND tỉnh phê duyệt. Ngày 22/9/1992, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1039QĐ/UB về việc thu hồi 2.088m2 đất do cửa hàng CNP đang sử dụng và quyết định số 1040 QĐ/UB về việc giao đất khu dân cư. UBND TX Hồng Lĩnh đã chỉ đạo cửa hàng CNP tiến hành xét cấp đất ở cho CBCNV. Trong đó có 4 lô dãy 1 được hội nghị xét cấp cho 4 hộ, ông Phan Như Quý nằm ở thứ 3 trong bản danh sách đề nghị. Ngày 16/10/1992 ông được UBND TX Hồng Lĩnh ra Quyết định số 44QQĐ/UB về việc giao đất khu dân cư cho nhân dân làm nhà ở tại khu vực qui hoạch dân cư XNCNP Hồng Lĩnh. Lô đất gồm 105m2 ở thửa số 15, Bắc giáp đường nhánh, Nam giáp lưu không QL 8A,Đông giáp XNCNP Hồng Lĩnh, Tây giáp đất Anh Khoa. Hồ sơ lưu tại Phòng Tài nguyên – Môi trường TX Hồng Lĩnh còn đầy đủ các loại giấy tờ như: tờ trình; bản vẽ quy hoạch đất ở dân cư được UBND tỉnh phê duyệt; biên bản họp CBCNV để xét cấp đất ở của XNCNP; bản dự trù tính tiền lệ phí của từng hạng đất, lô đất; biên lai nộp tiền lệ phí của các hộ, trong đó có hộ ông Phan Như Quý. Điều này chứng minh rằng việc lập quy hoạch, xét cấp đất ở dân cư cho các hộ thuộc XNCNP nói chung, ông Phan Như Quý nói riêng là đúng trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Thế nhưng từ đó đến nay ông Phan Như Quý đã phải nhiều lần làm đơn kiến nghị, khiếu nại lên các cấp chính quyền từ phường, thị xã đến tỉnh giải quyết, bởi mảnh đất nói trên của ông đã bị ông Đoàn Ngọc Anh chiếm dụng và xây nhà ở trái phép.
Để làm rõ điều này, chúng tôi đã gặp và trao đổi với nhiều người có thẩm quyền, trách nhiệm liên đới qua các thời kỳ. Theo các ông Đinh Văn Thiện – Chánh thanh tra UBND TX Hồng Lĩnh, Phan Công Vị – Đội trưởng đội An ninh Công an TX Hồng Lĩnh là thành viên của tổ công tác xác minh khiếu nại của UBND thị xã, Tổ công tác đã gặp và làm việc với ông Nguyễn Đình Hiển, nguyên cửa hàng trưởng cửa hàng CNP thị trấn Hồng Lĩnh từ năm 1986-1991, ông Phan Thái Thị, nguyên PCT UBND thị trấn Hồng Lĩnh từ trước 1989-3/1992 và khi thành lập TX Hồng Lĩnh, ông Thị làm Chủ tịch UBND phường Bắc Hồng.
Ông Hiển cho biết: năm 1989, ông Đoàn Ngọc Anh là thương binh nặng ở trại thương binh 4 – Nghệ An có đến gặp ông xin làm ốt bán hàng trên mảnh đất được đắp lấn ao để bảo vệ nhà ở cho CBCNV, nhưng ông Hiển không đồng ý. Còn ông Phan Thái Thị cũng khẳng định, ngày 27/7/1989, ông Đoàn Ngọc Anh viết đơn xin đất làm ốt phía trước cửa hàng CNP, ông Thị với tư cách là Phó Chủ tịch UBND thị trấn có ghi vào đơn nguyên văn “Kính gửi đồng chí cửa hàng trưởng. Qua đơn trình bày xin mượn đất lưu không để làm quán kinh doanh, UBND thị đồng ý song phần địa điểm có khó khăn, vị trí đồng chí Anh trình bày nếu không ảnh hưởng gì tới cửa hàng thì UB đồng ý”. Sau đó ông Thị giao cho ông Bùi Văn Phát là cán bộ địa chính thực hiện việc cắm mốc vị trí cho ông Anh mượn đất lưu không. Cần nói thêm rằng, thời điểm đó, Thị trấn Hồng Lĩnh còn trực thuộc UBND huyện Đức Thọ, nên không được quyền cấp đất mà chỉ có quyền cho mượn đất lưu không (Hành lang đường 8A) để làm ốt kinh doanh mà thôi. Năm 1991, ông Đoàn Ngọc Anh làm đơn và được UBND huyện Đức Thọ cấp một lô đất 200m2 làm nhà ở tại khối 4, phường Bắc Hồng, thị trấn Hồng Lĩnh. Cũng theo ông Thị, lô đất gia đình ông Anh được cấp đất nhà ở là vùng đất cao ráo, không phải bồi đắp khi làm nhà là một sự ưu đãi đặc biệt. Còn khu đất chia cho 4 hộ CBCNV XNCNP, trong đó có hộ ông Quý là thuộc ao bèo, sâu từ 2-3m.
Mặc dù đã được cấp đất ở với vị trí, diện tích ưu ái như vậy, ông Anh vẫn không làm nhà ở mà với chiêu thức “lấn dần”, từ một ốt mượn kinh doanh trên đất lưu không, ông cho xây dựng kiên cố dần lên phần đất của ông Phan Như Quý.
Khi được hỏi: Tại sao ông Quý được cấp đất từ năm 1992 nhưng không có biên bản giao đất và đến bây giờ mới yêu cầu giao đất? Ông Mai Văn Danh – nguyên Trưởng phòng quản lý đất đai Thị xã Hồng Lĩnh hồi bấy giờ cho biết: Vì từ năm 1992, lô đất đó đã bị ông Anh lấn chiếm khoảng từ 1 đến 1,5m ở về phía nam nên không thể giao đất cho ông Quý được. Sau đó, ông Quý đã nhiều lần yêu cầu gia đình ông Anh dời dọn và chính quyền can thiệp nhưng không kết quả.
Có hai điều cần làm sáng tỏ mà ông Anh đề cập trong đơn kiến nghị là: Ông được chính quyền sở tại giao cho ở tại mảnh đất nói trên, thế nhưng năm 1992 , chính quyền mới lại cấp cho ông Quý chồng lên đất của ông mà không có văn bản nào yêu cầu ông phải di dời, giải toả để giao đất cho ông Quý?. Và tại hồ sơ địa chính phường, sổ địa chính và bản đồ số 6, thửa 745 ghi rõ tên chủ sở hữu là ông Đoàn Ngọc Anh. Trong báo cáo của tổ xác minh khiếu nại nêu: “Không có chuyện chính quyền mới lại cấp đất cho ông Quý quyết định chồng lên đất ở của gia đình ông Đoàn Ngọc Anh” (Thực ra, cho đến nay chưa hề có một văn bản quyết định nào của chính quyền cấp cho ông Anh mảnh đất này – P.V).Trong “Giấy xác nhận” của ông Phan Thái Thị – nguyên PCT Thị Trấn Hồng Lĩnh gửi các cấp có thẩm quyền, đề ngày 04/9/2011 cũng khẳng định: “…Gia đình đồng chí Anh tuy đã ở trên miếng đất đó 22 năm rồi mà chưa làm thủ tục gì hợp pháp, hợp lý theo Luật Đất đai là sai trái với nhà nước.” Cùng liên quan tới nội dung này, Phòng Tài nguyên – Môi trường thị xã Hồng Lĩnh đã có văn bản giải trình: Những năm 1996, 1997, UBND thị xã hợp đồng với Đoàn của Sở Địa chính (nay là Sở TN-MT) đo đạc đất đai tại phường Nam Hồng. Trong quá trình tiến hành, đoàn chỉ thống kê, đo đạc diện tích thửa đất chưa sử dụng, đất đang sử dụng, chứ không xác định được thửa đất đó hợp pháp hay không. Thời điểm này, gia đình ông Anh đang làm ốt kinh doanh trên mảnh đất mượn lưu không đường 8A nhưng chưa được giải toả triệt để nên Đoàn chỉ đo đạc theo hiện trạng thửa đất, chứ không biết đất ông Anh đang sử dụng là đất chưa hợp pháp. Vì thế mới có tên ông Đoàn Ngọc Anh tại thửa 745, bản đồ số 6 trong sổ địa chính của phường.
Trách nhiệm thuộc về ai?
Như đã nói ở trên, khi làm việc với chúng tôi, tân Chủ tịch Thị xã Hồng Lĩnh Nguyễn Văn Hổ công nhận: Việc để xẩy ra tranh chấp thửa đất số 15 trước hết lỗi ở chính quyền các cấp. Một mảnh đất đã được cấp quyền sử dụng cho một người đã gần 20 năm nay, bị người khác lấn chiếm một cách trái phép, xây dựng trái phép song không được xử lý một cách kiên quyết, dứt điểm theo đúng luật định. Đã như vậy, khi gia đình ông Anh xây ốt, lấn chiếm sang đất của nhà nước đến 17,3m2, án ngữ mặt trước cả một góc của cơ quan Quản lý thị trường thị xã vẫn không hề hấn gì. Sự vô lý vẫn mặc nhiên tồn tại đã hàng chục năm nay, qua 4 đời chủ tịch. Chính đó là kẽ hở để cho những người cố tình vi phạm luật pháp lợi dụng, gây khó khăn cho những người kế nhiệm. Việc 2 Quyết định cấp đất cho ông Quý có sự trái nhau về số Quyết định và ngày, tháng, tuy ông Phan Thái Thị đã giải trình rõ là: “Do 2 quyết định viết 2 lần khác nhau (một bản gốc, một bản sao – P.V) nên có sự nhầm lẫn, song sơ đồ đất của 4 lô này được cấp theo các quyết định mang số từ 43 đến 46 chứ không hề có lô đất số 41”, nhưng cũng là một sự cẩu thả, tắc trách về hành chính không thể chấp nhận. Điều cần nói thêm là, việc tranh chấp đất đai giữa ông Anh và ông Quý xẩy ra gần 20 năm. Thị xã, phường, khối phố đã tiến hành họp bàn giải quyết hoà giải một số lần, nhưng khi ông Anh tiếp tục xây dựng kiên cố trên đất ông Quý tháng 6/2011 vẫn được khối phố đến động viên “Xem xét hỗ trợ tiền” thay vì khuyên giải, ngăn chặn việc làm trái phép đó. Thậm chí Ban cán sự tổ 5 – Khối 4 (từ khối trưởng đến tổ Đảng, Chi hội CCB…) đều ký xác nhận dưới lá đơn mà ông Đoàn Ngọc Anh ghi rằng: Gia đình ông đã xin đất và làm nhà ở tại tổ 5 – Khối 4, Phường Bắc Hồng từ 27/7/1989 không có tranh chấp (!).
Là một người đã 72 tuổi đời, 42 tuổi Đảng, từng giữ trọng trách là Bí thư Đảng ủy – Phó Giám đốc Công ty Thương nghiệp Tổng hợp TX Hồng Lĩnh, ông Phan Như Quý luôn giữ thái độ bình tĩnh, kiềm chế trước việc làm vô lối của ông Anh. Tại cuộc họp hòa giải của phường gần đây, chính ông đã thiện chí đề xuất: Nếu ông Anh chấp hành lệnh của chính quyền TX, dời dọn khỏi vị trí đất mà ông đang lấn chiếm, ông sẽ bàn bạc với các con hỗ trợ một phần kinh phí khoảng 50 triệu đồng cho gia đình ông Anh.
Quan điểm của ông Nguyễn Văn Hổ – Chủ tịch UBND Thị xã Hồng Lĩnh là, bản thân ông và chính quyền hiện nay đã làm hết sức mình với trách nhiệm cao trước công dân, trước luật pháp và nhất là với ông Anh một thương binh nặng. Nếu ông Anh chấp hành quyết định của chính quyền, tháo dỡ công trình xây dựng trái phép,ông sẽ họp bàn việc miễn giảm số tiền nộp phạt cho ông ta. Khi con của ông Anh có gia đình cần đất làm nhà, thị xã sẽ ưu tiên cấp bán có thu tiền theo diện chính sách. Vợ chồng ông Anh mong muốn có chỗ kinh doanh, UBND thị xã sẽ dành cho một quầy ở chị thị xã, không phải qua đấu giá như các hộ khác. Tốt nhất là hai gia đình thương lượng, thoả thuận hoán đổi đất cho nhau để giải quyết dứt điểm vụ việc. Bởi ông Anh cũng đã đề nghị trước cuộc họp của phường, mong muốn được hoán đổi lô đất của ông cho ông Quý và thương lượng trả phần chênh lệch. Nếu không được thì đề nghị ông Quý làm đơn khởi kiện lên Toà án để giải quyết theo Luật định.
Là thương binh nặng đã cống hiến một phần máu thịt cho Tổ quốc, mọi người mong rằng ông Anh sẽ ý thức được vị trí, trách nhiệm của mình trước cộng đồng, xử sự vấn đề một cách có lý có tình, đúng pháp luật.
Lam Giang – Lê Dũng
TTTM
