Một cửa khẩu ở Tân Cương.

Đối với Trung Quốc, các đường hầm xuyên biên giới ở Tân Cương đang được quan tâm ngày càng nhiều. Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM) và nhánh nhỏ của nó, Phái Hồi giáo Turkestan (TIP), đều có cơ sở tại khu vực bộ tộc Pakistan, bao gồm cả al-Qaeda và phong trào Hồi giáo Uzbekistan (nhóm này đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công hồi tháng 6 tại sân bay quốc tế Karachi).

Trung Quốc đang rất quan tâm đến việc các nhóm khủng bố này huấn luyện cho các phần tử khủng bố Duy Ngô Nhĩ của nước họ bởi vì sau đó, các phần tử này sẽ lẻn trở lại Trung Quốc để tổ chức tấn công khủng bố. Điều này khiến các đường hầm trở thành một mối đe dọa tiềm năng.

Các báo cáo ngắn gọn của giới truyền thông Trung Quốc cũng không nói rõ vị trí chính xác những đường hầm xuyên biên giới dẫn tới đâu. Biên giới Tân Cương giáp với nhiều nước khác như Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Afghanistan và Pakistan. Theo mô tả, những đường hầm này nằm ở phía tây bắc Tân Cương, mặc dù vậy, các gợi ý cho thấy chúng kết nối miền tây Trung Quốc với Kazakhstan và Kyrgyzstan. Điều này cho thấy những đường hầm xuyên biên giới có thể được những người tị nạn Duy Ngô Nhĩ sử dụng chứ không phải các chiến binh.

Chính phủ Trung Quốc hiện tại hạn chế khả năng ra nước ngoài của người Duy Ngô Nghĩ ở Tân Cương, do đó, những người muốn di cư thường phải rời khỏi đất nước một cách bất hợp pháp. Chính quyền Bắc Kinh từ lâu đã cố trấn áp những người di dân Duy Ngô Nhĩ và yêu cầu những người tị nạn khi đến các quốc gia khác bắt buộc phải quay lại Trung Quốc. Các nước Trung Á như Kazakhstan là vị trí địa lý thích hợp cho người tị nạn Duy Ngô Nhĩ bởi đây là trung tâm của cộng đồng này.

Đường hầm xuyên biên giới Triều Tiên có vẻ tương tự như đường hầm ở Tân Cương, tuy nhiên vẫn có những điểm ngược lại. Người dân Triều Tiên thường vượt biên sang Trung Quốc để bắt đầu cuộc sống mới tại đây hoặc các nơi khác.

Những đường hầm này dần dần sẽ là con đường cho người dân Triều Tiên vượt biên bất hợp pháp tới đông bắc Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc thường xuyên đưa nhóm nạn dân này về nước bất chấp sự phản đối từ các nhóm nhân quyền. Liên Hiệp Quốc gần đây đưa báo cáo về tình hình nhân quyền của Triều Tiên, ước tính rằng Bắc Kinh đã hồi hương hàng chục ngàn người Triều Tiên, gần như tất cả trong số đó phải đối mặt với hình phạt tù giam và tra tấn.

Tuy nhiên, gần đây Triều Tiên cũng là nước cung cấp một lượng lớn thuốc trái phép, đặc biệt là ma túy tổng hợp. Và đường hầm Trung – Triều có thể là nơi đi lại buôn bán (kể cả những mặt hàng công nghệ như smartphone vốn bị kiểm soát rất chặt tại Bình Nhưỡng).

Các tin tức về những đường hầm xuyên biên giới ở Tân Cương và đông bắc Trung Quốc được đưa ra để các nhà lập pháp Trung Quốc tập trung vào các hoạt động phản gián trong nước. Việc thông báo các vệ tinh Gaofen-1 cung cấp thông tin về đường hầm xuyên biên giới bất hợp pháp cho các cơ quan an ninh công cộng Trung Quốc có lợi cho cả công nghệ và bộ máy an ninh quốc gia của Trung Quốc.

Quế Nguyễn