Sau chặng đường hơn 400km khá mệt với những khúc cua tay áo quanh co, chúng tôi đến Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo khi trời đã chạng vạng tối, gió lạnh xuyên thấu từng lớp áo vào da thịt. Do nằm trên đỉnh dãy Trường Sơn nên khí hậu ở đây rất khắc nghiệt, phức tạp; với độ ẩm cao, sương mù ẩm ướt, mưa nhiều nên khi màn đêm buông xuống, nhiệt độ ở đây thường xuống thấp hơn, gây cảm giác tê buốt. Tuy vậy, nơi đây vào mùa hè, ban ngày dù có nắng nóng nhưng chiều về lại rất mát và đến tối phải đắp chăn, nằm đệm. Mặc dù đã muộn nhưng Thiếu tá Nguyễn Ngọc Nguyên, Đồn trưởng kiêm Trạm trưởng Trạm Kiểm soát Biên phòng, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo vẫn chờ đón chúng tôi ngay tại trạm. Trên dọc đường về nơi nghỉ của trạm, màn đêm đã nhuốm đen núi rừng, song các Tổ kiểm soát Biên phòng vẫn túc trực làm thủ tục cho người dân và phương tiện qua lại cửa khẩu; từng gương mặt các chiến sĩ biên phòng vẫn chăm chú bên công việc dưới ánh điện lọt thỏm trong màn sương đặc quánh phủ kín vạt đồi. Đêm buông nhanh, cái lạnh ùa về…

Kiểm soát viên Trạm kiểm soát Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo kiểm tra an ninh và hỗ trợ người dân nhập cảnh. Ảnh: Vũ Quang Thái.

Một ngày mới bắt đầu, tuy mới 6 giờ sáng song từng đoàn xe khách, xe công-ten-nơ đã xếp hàng dài làm thủ tục. Từ khi được nâng cấp lên thành Cửa khẩu Quốc tế năm 1997 và Khu kinh tế Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo chính thức đi vào hoạt động, lưu lượng người cùng phương tiện xuất, nhập cảnh tăng lên hàng năm; đến nay, đã có 118 quốc gia và vùng lãnh thổ lưu thông qua lại cửa khẩu này. Trong năm 2013, trạm đã làm thủ tục xuất nhập cảnh cho 524.000 lượt người, thuộc 83 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó xuất cảnh hơn 270.000 lượt người. Còn trong năm 2014, đã có 618.833 lượt người với 90 quốc tịch khác nhau làm thủ tục xuất nhập cảnh; trong đó có 7.682 lượt người với 87 quốc tịch không phải của Việt Nam và Lào làm thủ tục xuất nhập cảnh qua Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo. Lượng phương tiện xuất, nhập cảnh qua cửa khẩu cũng tăng cao với 100.482 lượt (tăng 34,98% so với cùng kỳ năm 2013), riêng xuất cảnh đạt 50.648 lượt phương tiện.

Ngoài ra, lượng khách du lịch Lào, Thái Lan làm thủ tục xuất, nhập cảnh vào Việt Nam qua cửa khẩu đều tăng hàng năm. “Những năm qua, với tốc độ phát triển ổn định, Khu kinh tế Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo có chính sách mở cửa thông thoáng, thực hiện tốt công tác cải cách thủ tục hành chính đã tạo điều kiện thuận lợi cho người, phương tiện, hàng hóa lưu thông qua biên giới ngày càng tăng. Bên cạnh đó, Trạm Kiểm soát Biên phòng, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo đã có nhiều đổi mới trong việc triển khai các quy trình thủ tục, kiểm tra, giám sát biên phòng, cấp các loại giấy phép; đảm bảo an ninh, an toàn cho người, phương tiện hoạt động trong khu vực quản lý,… ngày càng tốt hơn”, Thiếu tá Nguyễn Ngọc Nguyên chia sẻ thêm với chúng tôi.

Người dân xếp hàng chờ làm thủ tục nhập cảnh vào Việt Nam. Ảnh: Vũ Quang Thái.

Theo thông tin của Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh, trong quy hoạch của tỉnh, Khu kinh tế Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo là một trong 8 Khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm quốc gia, với diện tích hơn 56 héc-ta, có vị trí trung tâm của nhiều mối liên kết giao thông xuyên lục địa Đông – Tây. Hiện tại khu kinh tế có trên 360 doanh nghiệp với 23 dự án, tổng số vốn đầu tư lên đến hàng nghìn tỷ đồng, tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn lao động. Đây cũng là vùng kinh tế quá cảnh cho 8 tỉnh của Việt Nam – Lào – Thái Lan. Hướng phát triển sẽ là đô thị miền núi, tạo vùng kinh tế động lực phía Tây của tỉnh Hà Tĩnh. Chính vì thế, kim ngạch giao thương qua lại cửa khẩu cũng tăng cao theo từng năm. Trong năm 2013, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt hơn 105 triệu USD, bước sang năm 2014 tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt 142,74 triệu USD (tăng 41,36% so với năm 2013); trong đó xuất khẩu đạt gần 68 triệu USD; có tổng số 213 lượt công ty và doanh nghiệp trong và ngoài nước mở tờ khai xuất nhập khẩu với tổng số 2.465 tờ khai. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là xi măng, sắt thép, vật liệu xây dựng, ống nhựa, nông sản, thủy sản và các mặt hàng gia dụng do Việt Nam sản xuất. Hàng hóa nhập bao gồm: gỗ, hoa quả, đồ điện tử, điện lạnh, quặng, khoáng sản,…

“Với lượng phương tiện và người dân qua trạm kiểm soát có ngày lên hơn 1.000 lượt người, hơn 300 lượt phương tiện là một khó khăn không nhỏ với cán bộ, chiến sĩ biên phòng. Mặc dù hiện nay trạm đã áp dụng nhiều phương tiện, thiết bị hiện đại vào phục vụ công tác quản lý, kiểm soát nhưng không ít đối tượng làm giả mạo giấy tờ bằng công nghệ cao rất khó phát hiện. Đặc biệt, với hộ chiếu và khách có nguồn gốc từ Tây Á, Châu Âu xuất, nhập cảnh qua trạm, bởi công nghệ làm giả của các nước này rất tinh vi, để phát hiện được giấy tờ giả mạo, ngoài máy móc thì đòi hỏi những cán bộ, chiến sĩ của trạm phải giỏi về chuyên môn và có kinh nghiệm”, Trung úy Võ Anh Tú, Đội trưởng Đội thủ tục xuất, nhập cảnh cho biết. Theo Trung úy Võ Anh Tú, để nắm bắt được khách đến địa bàn với mục đích du lịch hay mục đích khác cũng không phải là dễ, bởi đây là khu vực mà nhiều năm qua các đối tượng buôn bán ma túy thường sử dụng làm điểm giao dịch, vận chuyển. Do vậy, công tác bám nắm địa bàn và phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh cũng như với nước bạn Lào trong thời gian qua luôn được Đồn chú trọng thường xuyên.

Xuyên rừng tuần tra cùng bộ đội Đồn 505 Nậm Phao

Là một trong những Đồn Biên phòng có vị trí trọng yếu, nằm trên tuyến biên giới miền Trung, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo đang ngày đêm trấn giữ vùng biên ải, với chiều dài toàn tuyến hơn 41km, có 16 cột mốc, quản lý phụ trách hai xã Sơn Kim I, Sơn Kim II và một Khu kinh tế. Không quản ngại nắng mưa, vất vả, hy sinh, những người lính biên phòng của Đồn nhiều năm qua luôn bảo đảm giữ vững đường biên mốc giới, trở thành bức tường thép nơi biên cương; thực sự là chỗ dựa tin cậy, vững chắc của đồng bào các dân tộc Kinh, Mường, Thái và Lào ở vùng biên của Tổ quốc.

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo và Đồn 505 Cửa khẩu Quốc tế Nậm Phao (Lào) chào cờ bên Cột mốc 476. Ảnh: Vũ Quang Thái.

Được tham gia tuần tra đến cột mốc biên giới cùng với cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo, chúng tôi thêm hiểu hơn và càng trân trọng công việc mà các anh đang làm. “Những lối mòn tưởng như trở nên quen thuộc bởi có đến hàng triệu lượt dấu chân của biết bao thế hệ người lính biên phòng đã đi trong hơn 55 năm qua; thế nhưng, mỗi lần đi chúng tôi vẫn cảm xúc như lần đầu khoác trên mình màu xanh biên cương, tham gia tuần tra trên tuyến”, Thiếu tá Nguyễn Ngọc Nguyên trải lòng với chúng tôi khi đưa phóng viên đi tuần tra chung với các bạn Lào, thuộc Đồn 505 Cửa khẩu Quốc tế Nậm Phao.

Trước cột mốc, không ai bảo ai, mọi người đều tự giác quét dọn, lau cột mốc và làm vệ sinh xung quanh. Khi công việc xong xuôi, ai đấy đều chỉnh trang quân phục và làm nghi lễ chào cột mốc. Đã rất nhiều lần tôi được chào cờ, từ ngày còn chập chững vào quân ngũ song giữa nơi biên cương xa xôi, chứng kiến phút chào cờ thiêng liêng của người lính biên phòng Cầu Treo, chúng tôi đều trào dâng cảm xúc rạo rực, xúc động. Chuyến tuần tra kết thúc trở về trạm, tuy mệt, song ai nấy đều vui vì từng mảnh đất, từng vạt cỏ nơi biên cương vẫn vẹn nguyên; và hơn cả đó là tình đoàn kết, thân thiện, láng giềng anh em với bạn Lào thêm gắn bó sâu đậm qua những chuyến tuần tra chung ý nghĩa đó.

Kiểm soát và phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại

Việc lưu lượng phương tiện và người qua cửa khẩu lớn trong khi lực lượng chức năng vẫn còn mỏng là một thách thức với các chiến sĩ biên phòng. Đại úy Lê Thuần Hào, Trạm phó Trạm Kiểm soát Biên phòng, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo chia sẻ: “Trong bối cảnh hội nhập, thủ đoạn buôn lậu, gian lận thương mại của các đối tượng diễn ra dưới nhiều hình thức. Âm mưu, phương thức lại tinh vi, xảo quyệt, đặc biệt là loại tội phạm ma túy manh động, liều lĩnh, luôn sẵn sàng sử dụng vũ khí nóng chống lại lực lượng biên phòng khi bị phát hiện và truy bắt”. Không ít vụ buôn lậu gian lận bị lực lượng biên phòng, hải quan phát hiện xử lý với những thủ đoạn rất tinh vi, từ khâu hồ sơ, nghiệp vụ hải quan cho đến thủ đoạn cất giấu. “Lợi dụng các loại phương tiện qua lại biên giới đông, nhiều đối tượng đã gia cố thêm nhiều lớp, nhiều đáy thùng trên xe nhằm đối phó với các cơ quan chức năng; khi bị phát hiện lớp này còn lớp khác và hòng vô hiệu hóa chó nghiệp vụ của lực lượng biên phòng”, Thượng úy Nguyễn Văn Khởi, Đội trưởng Đội Kiểm soát kể.

Phối hợp cùng cán bộ, chiến sĩ Đồn 505 Cửa khẩu Quốc tế Nậm Phao (Lào) tuần tra khu vực biên giới. Ảnh: Vũ Quang Thái.

Trong năm 2014, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo đã trực tiếp phối hợp đấu tranh thắng lợi 33 chuyên án, vụ án, bắt giữ 81 đối tượng có lệnh truy nã, buôn bán phụ nữ qua biên giới, xuất cảnh trái phép, vận chuyển pháo nổ, mang tiền mặt (Việt Nam đồng) xuất cảnh quá quy định,… trong đó phối hợp và chủ trì đấu tranh 17 chuyên án, vụ án bắt giữ 43 đối tượng. Tang vật thu giữ được 180 bánh hê-rô-in; 5,1 gam ma túy dạng đá; 169kg pháo nổ các loại; 2 súng colt 45ly và 1 lựu đạn mỏ vịt; phát hiện và xử lý hành chính 16 vụ, bắt giữ 38 đối tượng về hành vi xuất nhập cảnh trái phép. Điển hình như chuyên án 458-L, Đồn đã phối hợp cùng lực lượng chức năng theo dõi, bắt hai đối tượng là Pê Vàng (nam), sinh năm 1996 và Nàng Om (nữ), sinh năm 1960 cùng trú ở bản Phôn Nôm, thị trấn Lạc Sao, huyện Căm Cợt, tỉnh Bô-ly-khăm-say vận chuyển trái phép gần 2.000 viên ma túy tổng hợp từ Lào về Việt Nam qua Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo. Tuy đối tượng cất giấu tinh vi, ngụy trang kỹ nhưng bằng các biện pháp nghiệp vụ, các trinh sát của Đồn đã bắt gọn và bàn giao cho Công an tỉnh Hà Tĩnh hoàn chỉnh hồ sơ, khởi tố vụ án…

Chuyến thực tế tại Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo và những câu chuyện kể của các chiến sĩ Biên phòng Cầu Treo thực sự cuốn hút chúng tôi. Ngoài chuyện đánh án còn những câu chuyện về công tác giúp dân, giao lưu, kết nghĩa với địa phương nơi đóng quân, khám chữa bệnh cho đồng bào vùng sâu, vùng xa của huyện Hương Sơn cùng các huyện lân cận và nhiều địa bàn của nước bạn Lào cũng cuốn hút không kém. Chính những điều đó thôi thúc chúng tôi sẽ sớm trở lại nơi đây để tiếp tục ghi lại và phản ánh việc làm của các anh nơi biên ải Tổ quốc, nơi mà cách đây gần 10 năm đã được chọn làm “Đồn Biên phòng kiểu mẫu” của lực lượng Bộ đội Biên phòng Việt Nam.

Ghi chép của  VŨ QUANG THÁI