Đây là những điểm chốt trong bản dự thảo Hiến pháp vừa trình Quốc hội.

Qua nghiên cứu, xem xét nhiều mặt, ông Lý lập luận, việc giữ tên nước hiện tại là cần thiết để thể hiện nhất quán mục tiêu, con đường đã lựa chọn là xây dựng CNXH ở Việt Nam. Hơn nữa, tên gọi này đã được Quốc hội lựa chọn ngay sau ngày nước nhà thống nhất, đã thân quen với người dân ta, được bạn bè và các nước công nhận, trân trọng. Do đó, UB Dự thảo sửa đổi Hiến pháp đề nghị Quốc hội cho giữ tên nước hiện tại.

Với quy định về vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam (Điều 4), kết quả phiếu xin ý kiến của đại tại kỳ họp trước cho kết quả, có 328/357 đại biểu tán thành với nội dung điều khoản này thể hiện trong dự thảo (khẳng định vai trò lãnh đạo, nêu bản chất, trách nhiệm của Đảng).

Quy định này được UB Dự thảo sửa đổi Hiến pháp đã thể hiện đầy đủ những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản Việt Nam được xác định trong Cương lĩnh năm 1991 (bổ sung, phát triển năm 2011). Đảng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội; bản chất giai cấp của Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc; trách nhiệm của Đảng là phải gắn bó mật thiết với nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, phục vụ nhân dân và chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình; Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Quy định như vậy, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý cho là phù hợp với thực tiễn tổ chức và hoạt động của Đảng, là sự tiếp tục kế thừa các bản Hiến pháp trước đây của Việt Nam.

Về hình thức dân chủ trực tiếp (Điều 6), ông Lý khái quát, có ý kiến đề nghị quy định cụ thể hơn về các hình thức dân chủ trực tiếp để bảo đảm tính cân đối trong quy định về hai hình thức dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện.

Qua nhiều cuộc thảo luận trước đó, cũng có nhiều ý kiến đề nghị mở rộng các hình thức dân chủ trực tiếp như người dân bầu trực tiếp Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch UBND cấp cơ sở…

Tuy nhiên, theo ông Lý, cũng nhiều ý kiến khác cho rằng Hiến pháp chỉ nên quy định khái quát về hình thức dân chủ trực tiếp còn những vấn đề cụ thể để thực hiện dân chủ trực tiếp sẽ do luật quy định.

Tiếp thu ý kiến này, dự thảo mới nhất chỉnh lại Điều 6 thành: “Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân, các cơ quan khác của Nhà nước”.

Giữ quy định quân đội tuyệt đối trung thành với Đảng

Chương bảo vệ Tổ quốc, ở Điều 65 – quy định lực lượng vũ trang trung thành với Đảng, có ý kiến tán thành hướng quy định này, ý kiến khác lại đề nghị giữ nguyên Điều 45 của Hiến pháp hiện hành, không bổ sung quy định này.

Trưởng Ban Biên tập sửa đổi Hiến pháp phân tích, lực lượng vũ trang của Việt Nam do Đảng thành lập và rèn luyện. Lịch sử cách mạng của dân tộc đã chứng minh bản chất cách mạng và sự trung thành của lực lượng vũ trang đối với Tổ quốc, nhân dân, với Đảng và Nhà nước. Vì vậy, để khẳng định bản chất cách mạng của lực lượng vũ trang, cần quy định rõ trong Hiến pháp nghĩa vụ trung thành của lực lượng vũ trang với Tổ quốc, nhân dân, với Đảng và Nhà nước là cần thiết. Ông Phan Trung Lý đề nghị giữ quy định về nội dung này như trong Dự thảo.

Về chế độ kinh tế, vẫn nêu ra 3 nhóm ý kiến với 3 phương án quy định về các thành phần kinh tế theo hướng quy định cụ thể hay không về từng thành phần, giữ hay bỏ quy định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước.

Chủ nhiệm Phan Trung Lý nhận xét, nếu quy định đầy đủ các thành phần kinh tế như phương án 1 sẽ không bảo đảm tính khái quát và ổn định lâu dài của Hiến pháp do nền kinh tế Việt Nam đang trong quá trình phát triển. Nếu không liệt kê các thành phần kinh tế như phương án 3 thì tuy bảo đảm tính khái quát, ổn định của Hiến pháp nhưng lại không thể hiện được định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường ở nước ta.

Nghiêng về phương án 2, không quy định cụ thể các thành phần kinh tế nhưng khẳng định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, ông Lý lập luận, trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam, vai trò định hướng, điều tiết nền kinh tế của Nhà nước và kinh tế nhà nước là rất quan trọng. UB Dự thảo Hiến pháp chốt quy định “nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo”.

Về vấn đề thu hồi đất, vẫn có nhiếu ý kiến đề nghị chỉ thu hồi đất đối với 3 trường hợp vì lý do quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng mà không quy định trường hợp để thực hiện “các dự án phát triển kinh tế – xã hội” để tránh được việc lạm dụng trong thu hồi đất.

Trong điều kiện phát triển của Việt Nam hiện nay, Trưởng Ban biên tập khẳng định, vẫn cần thiết phải thu hồi đất vì lý do quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và để thực hiện các dự án phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế – xã hội gắn trực tiếp với lợi ích của người sử dụng đất và doanh nghiệp nên cần phải quy định chặt chẽ, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch và có bồi thường.

Điều luật quy định về vấn đề này, do vậy, được bổ sung thêm nội dung “Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật”.

P.Thảo

Dân Trí