Hệ thống thành lũy này được phát hiện vào tháng 6/ 2011 tại đỉnh Đèo Bụt thuộc địa bàn xã Kỳ Lạc, huyện Kỳ Anh. Từ ngày 9/4 đến 13/4, nhóm các nhà khoa học thuộc gồm các chuyên gia (Anh, Ý), các nhà khảo cổ học Việt Nam và khảo cổ học Hà Tĩnh đã chính thức tiến hành điều tra, khảo sát lũy đá. Các nhà khoa học đã tiến hành khảo cứu cụ thể 35 m thành lũy và thược hiện một hố khai quật dưới 1m2. Kết quả nghiên cứu sơ bộ bước đầu cho thấy, thành lũy này được ghép bằng những phiến đá tự nhiên, lũy cao 3m, theo chiều dài của thân lũy cứ cách 3m lại có những lỗ vuông như lỗ châu mai. Qua thời gian và sự tác động của con người, hiện nay lũy đá này chỉ còn lại với chiều dài khoang 500m. Đây là một lũy đá được xây dựng với kỹ thuật rất cao, theo nhận định khoa học thì phải có kiến trúc sư, lính thợ và có thiết kế kỹ thuật mới xây dựng được. Có thể nói về mặt quy mô và kỹ thuật, đây là lũy đá cổ duy nhất có ở Việt Nam. Tuy nhiên về niên đại và chủ nhân của thành lũy này đến nay vẫn còn phải tiếp tục nghiên cứu mới xác định được.Dự kiến vào quý III/2012, Viện viễn đông Bác cổ, Viện Khảo cổ học Việt Nam và Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh sẽ phối hợp tiến hành các cuộc khai quật khảo cổ học và khảo sát nhân học tại chỗ để xác định niên đại và chủ nhân của lũy đá cũng như thu thập thêm các tài liệu khoa học khác về lũy đá. Cũng theo các nhà khoa học, đây là một di tích rất giá trị, phải nhanh chóng lập hồ sơ công nhận di tích cấp Quốc gia nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, phục vụ tham quan du lịch cũng như các chương trình nghiên cứu về thành lũy cổ Việt Nam./.

Thái Sinh

Sở VH-TT&DL