Tản văn
Có thể nói không ngoa rằng, người xứ mình vì đói mà sinh ra “khun” đủ thứ… kiểu “Mai An Tiêm”: chim ăn được, chắc người cũng ăn được. Vì thế, lâu từ rất lâu rồi, khi mọi người chưa biết ăn rươi, dân mình đã sống chết mà nghiện nó, nghiện nó hơn cả nghiện á phiện!
Tháng mười âm lịch, khi sen rã hết tận tiệt trong hồ, khi cúc chỉ còn dăm ba bông vàng ruộm. Khi trời đang nắng lại báo động mưa, khi đang đôi giọt mưa rơi rồi… lại bắt đầu động nắng. Khi tất cả không biết đường mô mà lần… thì đó, mùa rươi đã đến.
Chả rươi có mùi vị lạ kỳ khiến bất kỳ ai đã tiếp xúc đều rất khó cưỡng lại
Mưa rươi thường không lớn, những cơn cứ chập chờn ẩn hiện, thoắt rơi, thoắt ngừng cứ như mời gọi, đánh thức loài rươi ngủ quên suốt cả năm ròng trong bùn đất ngoi lên. Bấy giờ, từ những vùng nước lợ, con hói, con đìa, rươi lên ngầu ngã. Chúng bơi loạn xạ, rối rít, lăng xăng, quấn thành từng búi trông như tơ hồng vậy… Khi ấy, nếu trời đương nắng cũng tự nhiên râm hẳn lại. Người già bảo đó là rươi đi, bóng che rợp trời!
Còn nhớ những ngày xa xưa cũ, cứ sắp nước rươi, trời đất lại sầm sì khó tả, cứ như anh lỡ hẹn lỡ chờ mà người thương không đến. vừa giận vừa lo vậy…những ngày đó, nội mình lại bắt đầu chuẩn bị những thứ cần thiết để vào mùa rươi…
Mình được tiếng vụng về nhưng với món rươi lại cực kì cao thủ. Cũng đúng thôi, nội mình ngày trước, cứ hễ mua rươi về nấu lại gọi cháu đứng kê bên, vừa làm vừa giải thích cặn kẽ bí quyết nấu rươi…để sau này còn nấu. món gì sau này có thể mất đi nhưng cái món rươi, cái món quê dân giã thì phải nhớ, phải thuộc cho đến nằm lòng để sau này…chiều chồng, chiều khách.
Trước tiên phải kể đến món rươi xáo măng. Nấu với rươi, tốt nhất là chọn loại măng tre củ , cái thứ múp múp vừa chợt nhú lên từ đất, đem thái mỏng, luộc qua cho bớt đắng, vắt kiệt, rê ra giữa rổ tre cho ráo nước rồi đem xào với rươi. Người HT mình muốn có bát xáo rươi có vị ngọt đặm thì nhất định phải bỏ thêm một tí ruốc biển và không quên bỏ lá nghệ, tí ớt bột. Mùi thơm của lá nghệ, của rươi, vị nồng ấm của ớt sẽ làm bát xáo măng ngon đến tê tê đầu lưỡi.
Nhà mình còn có món sở trường: rươi đúc chả. Rươi rửa sạch, để ráo. Chọn một cái nồi thật to, một cái cạu tre lỗ nhỏ đặt trên. Vừa múc rươi vào rổ vừa chà để cho rươi nát, đánh thật nhuyễn với trứng vịt, miến gạo bóp vụn, lá nghệ, hành tăm, ớt, tỏi và nhất là không thể thiếu cái vỏ quýt tắt. Vỏ quýt tắt là loại quýt rừng, rất chua nhưng vỏ không đắng mà lại có vị thơm bền, thơm lâu và hợp với rươi kì lạ.
Người thích béo ngậy thì rán dầu, rán mỡ. Người thích chay cháy thơm thơm thì lót một ít lá chuối tươi dưới đáy chảo, đổ rươi vào, đậy vung kín riu riu lửa cho đến khi lớp lá chuối ruộm vàng là chả rươi cũng đã vàng ruồm ruộm. thứ đó, chấm với nước mắm cốt…ngon không có bút nào tả xiết.
Gọi là mùa rươi, nhưng thực ra nó chỉ có ít ngày rươi nổi. Đó là ngày 20/9 và 5/10 âm lịch, có du di cũng là vào khoảng ấy, chẳng sai bao giờ…vì thế người nghiền rươi chẳng thể nào quên được. Nó giống như cái hẹn của trời, của đất của những mối giao hảo chân tình cứ đến mùa rầu rầu trời tháng mười lại hẹn nhau một bữa chả rươi…làm cái cớ dân giã để con người xích lại gần nhau hơn, một lúc.
LÂM KHÔI
Báo Hà Tĩnh
