Khoai xéo – một món ăn đặc trưng của người xứ Nghệ ở cả 2 tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, mà bất cứ ai dù ở quê hay xa quê, chẳng thể nào quên. Sở dĩ có tên gọi là khoai xéo bởi khoai sau khi cắt lát, phơi khô khi nấu chín, phải dùng tới 3 chiếc đũa để xéo cho đến khi khoai thành bột mới thôi. Nhà nghèo thì ăn khoai xéo với cà, sang thì nấu với đỗ, nếp, đường hoặc mật mía.

Mỗi khi mùa khoai vào tháng giêng hai, bao nhiêu món khoai được mẹ, bà nội tôi làm ra để chống đói. Nào là khoai luộc, khoai lát độn cơm, cháo khoai, chè khoai, bánh tu hú, rồi khoai xéo…ai ăn cũng mê. Tuy thế, không phải mùa khoai nào cũng trúng vụ cả. Bởi thế từng vụ khoai là công sức của cha mẹ tôi, khi hết mùa cày vụ lúa, là bắt tay vào cày đổ ải, lên liếp cao cho khoai chống ngập, và ươm những nhánh khoai giống để sau 3 tháng thì khoai cho củ.

Tháng 5, tháng 6 về quê Nghệ Tĩnh, cứ từ 9 -10 giờ sáng là trời nắng như chảo lửa. Đêm nào ngó thấy trời trong lại có nhiều sao, mẹ và nội tôi gánh khoai đi rửa cho vào nồi luộc, sau cắt lát thật mỏng. Loại đó ở quê tôi thường gọi khoai veo – tức khoai đã luộc chín, cắt mỏng phơi khô. Còn những miếng khoai phơi khô khi thu hoạch về rửa sạch, cắt mỏng đồ lên cho những nồi khoai xéo thật khó mà chê vào đâu. Năm nào trời có nhiều nắng thì khoai cắt ra thật trong, đưa lát khoai lên như nhìn thấy được cả những giọt mồ hôi của mẹ.

Nấu khoai xéo dễ, nhưng không phải ai cũng biết nấu ngon. Thông thường có vị ngọt của khoai, vì bùi mặn của miền đất cát pha, song nhà ai có dừa, cho vào một ít nước dừa, ít hạt lạc (Nam bộ gọi đậu phộng), khi ăn nếu có chấm muối vừng (hạt mè) …thì khỏi phải chê.

Xa quê hương ba bốn chục năm rồi song dư vị khoai xéo xứ Nghệ tôi không thể nào quên. “Bùi bùi khoai xéo làng tôi – Công cha, công mẹ phương trời nào quên”.
Phạm Bá Nhiễu

ĐĐK