Ông bà ngoại mất sớm khi tôi còn chưa kịp bi bô, vậy nên suốt tuổi thơ tôi chỉ in bóng dáng của ông bà nội. Ông nội tôi khó tính, bà thì lại rất hiền lành. Thưở nhỏ, vì điều kiện kinh tế, bố mẹ tôi đi làm ăn xa. Vậy nên suốt những năm ấu thơ tôi ở với nội. Nhà nội tôi có một mảnh sân rộng, quanh sân trồng đầy rau bồ ngót. Mỗi sáng tôi đều đi theo bà gẩy từng con sâu bám đầy những chiếc lá non. Nội dạy tôi cầm chổi rơm quét sân. Nội dạy tôi nấu cơm, băm bèo, cắt cỏ.

Những năm đầu 80, hầu như nhà ai cũng còn đói khổ, nhà có củ khoai luộc nội cũng cắt ra làm bốn, năm khoanh cho mỗi đứa cháu một khoanh. Có quả chuối ai cho cũng chừng ấy phần cho cháu. Nhà có món chi ngon, có chút quà ai biếu, ai cho, nội đều nói nội không thích ăn rồi phần hết cho tôi. Nội thường nói “người già không cần ăn nhiều nhưng con nít phải ăn nhiều để lớn”.

Hồi đó ông nội tôi nổi tiếng là khó tính nhất làng. Cái gì ông nói là người khác phải nghe, ông bảo cái gì thì là phải đúng. Nhiều lần tôi thấy ông đánh bà và mắng nhiếc ca cẩm những chuyện không đâu, tôi thắc mắc sao bà không cãi? Bà bảo tôi “ông bà sống với nhau bao nhiêu năm còn chẳng hiểu tính nhau sao. Đàn ông lúc nào cũng nóng như lửa, đàn bà lúc cơm sôi lửa bỏng biết lùi một bước cũng chẳng thiệt đi đâu”. Bà là người dạy tôi lúc nào cơm sôi thì bớt lửa.

Đất nước bước qua thời kì đầu đổi mới, những cơ cực rồi cũng dần qua. Bố mẹ tôi về quê, tôi xa nội để về nhà. Năm ấy tôi vừa tròn mười hai tuổi.

Mấy năm sau đó ông mất, bố mẹ tôi đón bà về nhà tôi ở. Tôi ở tuổi dậy thì bận bịu với những nỗi buồn niềm vui của tuổi mới lớn. Chỉ những khi nào có chuyện gì buồn chán tôi mới lại lẳng lặng ngồi xuống bên nội, chải hộ nội mái tóc bạc lưa thưa, giã hộ nội cối trầu, ngồi lắng nghe những chuyện xưa từ thời cố, can, cụ, kị.

Ngày tôi vào Đại học, nội đưa bàn tay gân guốc nhăn nheo của mình nắm lấy tay tôi, miệng móm mém cười khoe hàm răng đen nhánh. Nội dặn tôi học cho giỏi để có công việc tốt, yêu đương phải sáng suốt để đừng chọn nhầm người. Miệng nội cười mà đối mắt nhăn nheo rưng rưng “Con tó con của nội đã thành sinh viên rồi đó”.

Vào một chiều cuối đông, anh trai tôi ghé phòng trọ bảo “chuẩn bị hành lý về quê với anh, bà nội mất rồi”. Quãng đường gần 500km về nhà chưa bao giờ xa xôi đến thế. Tôi đã hứa với nội tết về sẽ tặng nội tấm áo nhung mới. Tôi đã hứa nếu tôi có bạn trai, người đầu tiên tôi kể sẽ là nội. Tết chưa kịp đến, nội đã đi rồi.

Tôi về không kịp đưa tang, chỉ biết ngồi khóc như một đứa trẻ cạnh những phiến cỏ vừa mới đắp lên trên nấm mộ kín những vòng hoa giấy. Nội đã dắt tay tôi đi qua suốt tuổi thơ với những phiên chợ mỏi rã chân, với những chiều theo nội đi cắt cỏ, đi nhặt lá khô, đi mót khoai mót lúa. Nội đã cõng tôi khi bàn chân non nớt của tôi không quen với đường mưa đầy đất bùn và những ngày trời nắng bỏng. Vậy mà khi chân tôi đã cứng cáp rồi lại không thể tiễn nội một đoạn đường cuối cõi nhân gian.

Mỗi lần về nhà, nhìn những buồng cau già trên cây không ai hái chợt nhớ nội đến vô cùng. Nhớ dáng nội hay ngồi lom khom ở cửa nhìn ra khoảng sân đầy nắng, vừa bỏm bẻm nhai trầu vừa hỏi tôi chuyện nhà nọ nhà kia mà nội nghe người ta chuyện trò không rõ.. Thỉnh thoảng vui vui, nội kể tôi nghe vài câu chuyện xưa xa lắc lơ, Thời nội con trẻ, thời nội mới lấy chồng. Nội nói ngày xưa cưới xin chẳng yêu đương gì, vậy mà sống với nhau cũng nặng tình nặng nghĩa, còn thời giờ chẳng hiểu vì sao lũ trẻ đòi chết để lấy nhau, chưa được bao lâu đã tan đàn sẻ nghé. Nội thường mặc những tấm áo bạc phếch cũ sờn và để dành áo mới như trẻ con để dành quà. Đến khi nội mất, cô tôi cứ ôm chồng áo mới khóc rưng rức.

Xuân này, tròn 10 năm nội đi xa. Nhưng lạ thay tôi chỉ luôn nhớ về những mùa xuân có nội. Nhớ những tết tuổi thơ được nội dẫn đi chợ mua cho manh áo mới, được nội gói riêng cho một cặp bánh chưng con. Nhớ những chiều cuối năm chạy nhảy nơi mảnh sân nhà nội nghe mùi hương trầm tỏa ra thơm ngát. Nhớ dáng nội ngồi nơi chiếc giường nhỏ để lũ cháu chúng tôi tíu tít chúc nội thêm mạnh khỏe khi sang tuổi mới. Nội nói “sinh-lão-bệnh-tử là lẽ tự nhiên ở đời. Nội chỉ mong có thể đi trọn cái vòng tự nhiên ấy để nhìn con cháu thành người đã là mãn nguyện”.

Mỗi khi năm hết, nhìn gốc đào nội trồng trong vườn bắt đầu chúm chím nụ, tôi như nghe tiếng nội nói với mình: Lá già rụng là để lá non đâm chồi, để đơm hoa, để kết trái. Vậy thì có gì mà phải buồn, cớ gì lại không vui lên?

Tác giả: Mi Mi

Nguồn tin: Báo Dân trí