Những cuộc thi ca hát vừa đang là mốt trên sóng truyền hình, cũng đang là sân chơi mà khán giả truyền hình rất yêu thích trong nhiều năm qua chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Liên tiếp những cuộc thi này nối tiếp cuộc thi kia, những cuộc thi sau nhanh chóng “hạ bệ” cuộc thi trước bởi sự đầu tư và tính toán “chiêu” để lôi kéo khán giả truyền hình.

Giải Sao Mai – Uy tín nhưng đã “già nua”

“Sao Mai” còn có tên gọi khác đó là cuộc thi “Liên hoan tiếng hát truyền hình toàn quốc”, đây là cuộc thi có chiều dài lịch sử lâu đời nhất, được đánh giá về mức độ chuyên môn thuộc diện hàng đầu. Ra đời từ năm 1997 đến nay cũng đã gần 20 năm, với quy mô và sự danh giá của cuộc thi đã có rất nhiều những thế hệ ca sĩ, nghệ sĩ tên tuổi hàng đầu trong hoạt động âm nhạc cả nước như Thanh Thúy, Nam Khánh Trọng Tấn, Anh Thơ, Ngọc Anh, Tân Nhàn, Tuấn Anh… Họ là những tên tuổi đảm bảo cho chất lượng, uy tín trong hoạt động ca hát chuyên nghiệp, đặc biệt với “Tiếng đàn bầu” mà ca sĩ Trọng Tấn thể hiện trong cuộc thi đã giúp tên tuổi anh lên hạng sao, và ca khúc cũng trở thành “hit” lớn tại thời điểm đó.

Thời điểm cuộc thi ra đời gần như “Sao Mai” độc tôn một mình chinh phục khán giả truyền hình và không khó để có được lượng khán giả hâm mộ rất lớn. Bởi ngoài chất lượng những giọng ca, thì yếu tố khách quan như công nghệ thông tin chưa phát triển, chưa có nhiều cuộc thi cũng làm nó trở nên ăn khách hơn bao giờ hết.

Cho đến nay giải “Sao Mai” vẫn tồn tại và đang tiếp tục hành trình của mình trong năm 2015 khi cuộc thi đang diễn ra những vòng thì đấu khu vực. Nhưng có vẻ như không còn nhận được nhiều sự ưu ái của khán giả bởi sự già nua và fomat không còn hấp dẫn trước một rừng cuộc thi thực tế hiện nay. Và lẽ dĩ nhiên không còn ăn khách khi vài năm qua những tên tuổi trưởng thành và đoạn giải trong cuộc thi đều không thể tạo dựng tên tuổi trong đời sống âm nhạc hiện này, dù cuộc thi đã cố gắng thay đổi theo 3 dòng nhạc như : Thính phòng, dân gian, nhạc nhẹ.

Sao mai điểm hẹn – Nhanh chóng “gây bão”, nhanh chóng nhạt

Có thể nói “Sao mai điểm hẹn” ra đời mùa đầu tiên năm 2004, lập tức gây bão lớn đối với khán giả truyền hình, truyền thông tại thời điểm đó. Mặc dù lúc bấy giờ mạng xã hội lẫn công nghệ thông tin chưa có hoặc chưa phát triển, nhưng “cơn sốt” của cuộc thi nóng hổi hơn bao giờ hết.

Đây là phiên bản có lẽ là đầu tiên trên sóng truyền hình có sự kết hợp giữa thi ca hát và một chút gì đó của gameshow truyền hình, và là chương trình đầu tiên có sự tương tác với khán giả. Mặc dù là “người em” của chính giải “Sao Mai” nhưng chính với cách làm mới, trẻ trung hơn, sôi động hơn và không gò bó nhiều vào học thuật, chủ yếu tập trung vào nhạc nhẹ.

Ngay lập tức sự thành công đến mức không tưởng, mà các nghệ sĩ trưởng thành sau cuộc thi dù đoạt giải hay không đoạt giải đều có chỗ đứng nhất định trong đời sống âm nhạc. Những cái tên như : Kasim Hoàng Vũ, Tùng Dương, Ngọc Khuê, Lưu Hương Giang, Phương Anh ngay lập tức trở thành “sao” khi cuộc thi khép lại, hay Phương Linh, Hà Anh Tuấn, Minh Thư, Hoàng Hải, Ngọc Anh… của mùa thứ 2 cũng không kém phần nổi tiếng khi đến với sân chơi này.

Hàng loạt bài báo khen ngợi cổ vũ cuộc thi, hàng loạt ngôi sao ra đời, những tưởng sẽ là cuộc thi lớn ăn khách nhất nhì thị trường. Nhưng cũng nhanh chóng hụt hơi ngay tại mùa thứ 3, và cho đến nay trải qua 6 mùa thi người ta cũng chỉ nhắc đến hai mùa đầu, và những gương mặt nổi trội trong đời sống âm nhạc cũng vẫn là những thí sinh của những mùa đầu. Chương trình từ chỗ chiếm sóng giờ vàng của kênh truyền hình ăn khách nhất hiện nay là VTV3, cũng dần “phiêu bạt” sang những kênh ít khán giả giải trí hơn, và đương nhiên giờ phát sóng cũng thiệt thòi, có nguy cơ cuộc thi đi vào giai đoạn tạm dừng.

Một số nguyên nhân có lẽ là sự cạnh tranh mạnh mẽ của công nghệ truyền hình thực tế, với nhiều phiên bản hấp dẫn hơn trong khi đó cuộc thi chưa sẵn sàng cho sự thay đổi ngoạn mục của mình. Sự cạnh tranh của những nhà làm truyền hình tư nhân với năng lực tài chính lớn cũng là một áp lực không nhỏ dẫn đến sự thất bại của sân chơi này, nó nhạt và không còn được khán giả đế ý nhiều.

Việt Nam Idol – Cơn sốt truyền hình kiểu mới và cũng nhanh cũ

Ra đời năm 2007, ngay lập tức nhăm nhe soán ngôi vị của chương trình “Sao mai điểm hẹn”, mặc dù không được phát sóng trên một kênh sóng lớn của đài truyền hình quốc gia những cũng đã kịp làm nên một sự đột phá ngoạn mục khiến những sân chơi cùng thời e ngại.

Với tiêu chí thoáng hơn, cách làm việc cũng dễ gần hơn những đối tượng đam mê ca hát, nên chiêu dụ được một lượng thí sinh khổng lồ tham gia thi thố. Bất kể ai có đam mê ca hát đều đến được với cuộc thi, nó khác hoàn toàn với sự khắt khe chuyên về chất lượng như hai cuộc thi “Sao mai”, và “Sao mai điểm hẹn”. Truyền hình thực tế trong một show thi thố ca nhạc cũng đem lại rất nhiều điềm mới mẻ, và điều mới mẻ nhất đó là sự tương tác rất cao giữa khán giả và chương trình, bên cạnh đó đối tượng thí sinh được săn đón gần như mọi ngóc ngách miễn sao là biết hát và sẽ hát hay.

Ca sỹ Phương Vy, Thảo Trang, Quốc Thiên, Trung Quân… đã được rất nhiều người biết đến, hầu hết trong số họ là dân tay ngang chưa qua đào tạo, đặc biệt là sự bùng nổ của Uyên Linh và Văn Mai Hương đã là cho chương trình nóng sốt hơn bao giờ hết. Nhưng có vẻ như sau mùa giải thứ 3 với sự lên ngôi của ca sĩ Uyên Linh, các mùa còn lại đang trôi về sự kém hấp dẫn hơn thậm chí đánh mất cả ngôi vị của mình cho một vài cuộc thi khác.

Hiện nay chương trình vẫn duy trì đều đặn và đang lên sóng vòng liveshow, mặc dù phiên bản gốc bên Mĩ đã thông báo chính thức chấm dứt cuộc thi vào năm sau. Vẫn có lượng thí sinh lớn tham gia, vẫn nhiều gương mặt tài năng và vẫn sự theo dõi của phần đông khán giả. Tuy nhiên cơn sốt “The Voice – Giọng hát Việt ” và” X-Factor – Nhân tố bí ẩn” đã làm cho “Việt Nam Idol” đánh mất ngôi vị quán quân của các cuộc thi ca hát ăn khách trên truyền hình. Bởi nhiều hình thức chiêu dụ mới, và hơn hết là khối lượng đầu tư khổng lồ của một nhà sản xuất lớn, trong khi đó Việt Nam Idol dù có nhiều thay đổi nhưng chưa nhiều mạnh mẽ, nên sức hấp dẫn có vẻ nhạt đi và hơi cũ.

Giọng Hát Việt, Nhân Tố Bí Ẩn đang thay nhau càn quét giờ vàng

Đây là hai trong số rất nhiều cuộc thi trực thuộc một “ông chủ” đứng ra sản xuất, và hiện nay chúng đang được tổ chức xen kẽ nhau giữa các năm cùng nhau thống lĩnh sóng giờ vàng.

Với “Giọng Hát Việt” đã bước sang mùa thứ 3, nhưng mức độ quan tâm cuồng nhiệt của khán giả chưa hệ hạ nhiệt, tuy so với mùa đầu tiên không bằng nhưng rõ ràng vẫn đang giữ vị trí tốt nhất, ăn khách nhất hiện nay.

Cái mới giúp chương trình dễ dàng chiêu dụ khách xem truyền hình có lẽ là “Vòng giấu mặt” rất nhiều gương mặt tài năng và sự trang giành khốc liệt không kém hài hước của giám khảo. Đây là cuộc thi đầu tiên tại Việt Nam các thí sinh được quyền chọn đi tiếp với ai, và được trực tiếp huấn luyện với các nghệ sĩ hàng đầu hiện nay. Đây cũng là sân chơi giúp những nghệ sĩ trẻ nhanh chóng tiếp cận đến sân khấu ca nhạc nhất, khi có sự nâng đỡ từ chính các vị huấn luyện viên.

Rất nhiều thí sinh trưởng thành từ cuộc thi như Hương Tràm, Đinh Hương, Trúc Nhân, Hoàng Tôn, Vũ Cát Tường, Dương Hoàng Yến… đang là một làn sóng ca sĩ mới trong đời sống âm nhạc hiện nay. Dàn giám khảo như Thu Minh, Đàm Vĩnh Hưng, Mỹ Tâm, Hồ Ngọc Hà, Thu Phương cũng nhờ đó thêm nổi tiếng, và chương trình cũng thơm lây bởi lượng fans hùng hậu của dàn “sao” này.

Trong khi đó “Nhân tố bí ẩn” cũng mới trải qua một mùa giải những gặt hái khá nhiều sự thành công ngoài sức tưởng tượng. Đa dạng thể loại âm nhạc được trình diễn, được dàn dựng công phu, rất nhiều phong cách âm nhạc được định hình và kiên định theo một chiều hướng xuyên suốt cuộc thi mà không bị gò bó theo chủ đề hàng tuần. Đặc cuộc thi chiêu dụ được cả những gương mặt ca sĩ đang ăn khách, những giọng hát đặc biệt đang gây sốt, và lần đầu tiên có cả nhóm nhạc tham gia thi thố. Điểm mới này giúp cho “Nhân tố bí ẩn” có chỗ đứng riêng, nhất là “gà cùng một mẹ” với người anh em “Giọng hát Việt”.

Ca sĩ chuyên nghiệp cũng có cuộc thi riêng

“The Remix- Hòa âm ánh sáng” và “Tuyệt đỉnh tranh tài” đang là hai trong số các cuộc thi dành riêng cho các đối tượng là ca sĩ chuyên nghiệp, cũng đã và đang tạo sóng lớn trong các sân chơi thi thố ca hát trên truyền hình.

Dàn sao tham gia “Tuyệt đỉnh tranh tài năm 2014

Nhất là cơn sốt “Hòa âm ánh sáng” vừa qua đã làm khuynh đảo các diễn đàn mạng xã hội, báo chí truyền thông và cả giới biểu diễn. Với chủ đề xuyên suốt là dòng nhạc điện tử, được thể hiện bởi những giọng ca đang ăn khách nhất nhì thị trường hiện nay, không khó để “Hòa âm ánh sáng” là sân chơi hấp dẫn nhất trong nửa đầu năm 2015. Những tên tuổi như Sơn Tùng, Tóc Tiên, Isacc, Đông Nhi… lần lượt làm mãn nhãn và đã tai khán giả khi đem đến những màn trình diễn chuyên nghiệp, điều này hơn hẳn những thí sinh trong các cuộc thi khác. Bởi họ đã là sao, phục vụ những màn trình diễn được dàn dựng theo “chuẩn của sao” nên rất được chờ đợi.

“Tuyệt đỉnh tranh tài” đang đi đến hồi kết, tuy không nhận được nhiều sự quan tâm bằng “The Remix- Hòa âm ánh sáng” bởi đi sau và kênh giờ phát sóng không thuận lợi, cũng như dàn “sao” tham gia chưa phải là hot nhất. Tuy nhiên cũng đang là một trong những chương trình ăn khách, hấp dẫn được đầu tư bài bản. Sẽ rất đáng gờm nếu như mọi yếu tố khách quan và khung giờ, kênh sóng thuận lợi.

Liên tiếp những cuộc thi ca hát nhanh chóng ra đời và nhanh chóng hạ bệ nhau. Tuy nhiên phần đông khán giả có lẽ sẽ là người hưởng lợi nhiều nhất khi liên tục được chiêu đãi bởi rất nhiều giọng ca tài năng và những chương trình lớn được Việt hóa. Tuy nhiên nhiều quá những cuộc thi cũng sẽ lộ ra những điểm yếu, mà điểm yếu cốt lõi nhất hiện nay đó là để trụ vững cuộc thi rất nhiều nhà tổ chức “chen” vào đó những chiêu trò, những scandal, những sự dàn xếp. Bởi thế cuộc thi ca hát không còn nhiều sự chính xác tuyệt đối mà thay vào đó là những toan tính để tìm doanh thu mà không có hồi kết, và khán giả sẽ là người hứng đủ mọi “hỉ, nộ, ái, ố” của cuộc thi.

Hữu Đông/ Dân Trí