Cà phê là một trong những thế mạnh của xuất khẩu nông sản Việt Nam, tuy nhiên, những diễn biến về thị trường cũng như giá cà phê trong năm 2018 cho thấy, ngành cà phê đang bộc lộ những tín hiệu không vui. Đáng chú ý, giá cà phê đã giảm khá sâu trong thời gian qua khiến cho đời sống của bà con nông dân vùng cà phê khó khăn.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, năm 2018, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt 1,882 triệu tấn, trị giá 3,544 tỷ USD, tăng 20,1% về lượng và tăng 1,2% về trị giá so với năm 2017. Tuy nhiên, tính chung trong cả năm 2018, giá xuất khẩu bình quân cà phê của Việt Nam chỉ đạt mức 1.883 USD/tấn, giảm 15,7% so với năm 2017.

Mặc dù xuất khẩu cà phê năm 2018 vẫn tăng về sản lượng, song thực chất, câu chuyện về giá cà phê năm qua vẫn là một câu chuyện buồn. Xét trong tháng 11/2018, thị trường cà phê trong nước biến động giảm theo xu hướng thị trường thế giới. So với tháng trước đó, cà phê vối nhân xô tại các tỉnh Tây Nguyên giảm 700 - 900 đồng/kg, xuống còn 34.600 – 35.200 đồng/kg.

Giá cà phê giảm thấp khiến nhiều người trồng cà phê không có lãi.

Bà con nông dân vùng trồng cà phê cho biết, giá bán 1 kg cà phê đã có lúc giảm tới mức 30.000 - 32.000 đồng/kg, trong khi đó, chi phí sản xuất 1 kg cà phê đã là 35.000 đồng/kg, giá bán cà phê như vậy khiến người trồng cà phê lỗ nặng.
Không hài lòng với thực trạng giá cà phê năm 2018, ông Phan Xuân Thắng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Cacao Việt Nam (Vifoca) cho biết, đợt khủng hoảng giá cà phê trong năm 2018 đã gây thiệt hại cho toàn ngành cà phê khoảng 2.500 - 3.000 tỷ đồng. Theo ông Thắng, giá cà phê thu mua trong nước giảm sâu là do bị ảnh hưởng lớn từ giá cà phê thế giới liên tục “lao dốc”.

Cụ thể, theo báo cáo của Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), sản lượng cà phê toàn cầu niên vụ 2017 - 2018 ước đạt 164,81 triệu bao tăng 5,7% so với niên vụ 2016 - 2017. Trong khi đó, tiêu thụ cà phê chỉ ở 162,23 triệu bao, tăng 1,8%. Toàn niên vụ 2017 – 2018, thế giới dư thừa 2,58 triệu bao cà phê đã gây áp lực lên giá cà phê. Đỉnh điểm là đầu tháng 9/2018, giá cà phê chạm đáy 12 năm xuống còn 98,65 cent/pound.

Chưa có triển vọng tăng giá

Mặc dù Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê nhân lớn thứ 2 thế giới, sau Brazil và đây cũng là một trong những ngành hàng mang lại giá trị cao nhất cho nông sản (kim ngạch xuất khẩu chiếm khoảng 10% tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản), tuy nhiên, những diễn biến về giá bán nói trên đang dự báo những khó khăn không nhỏ cho ngành cà phê trong năm 2019 này.

Nhận định về bức tranh ngành cà phê trong năm 2019, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, giá cà phê thời gian tới khó có thể khởi sắc do sản lượng vụ cà phê mới của Brazil quá dồi dào, ngoài việc đáp ứng được nhu cầu trong nước, Brazil còn dự định sẽ xuất khẩu một sản lượng khá lớn, do đó giá cà phê sẽ không có chiều hướng tăng.

Chính bởi vậy, để tránh những tác động từ giá cà phê thế giới, giảm thiểu rủi ro cho ngành cà phê thời gian tới, giới chuyên gia khuyến cáo, mấu chốt vẫn là cần đẩy mạnh hơn nữa khâu chế biến cà phê, xuất khẩu cà phê rang xay thay vì chủ yếu xuất khẩu cà phê thô như hiện tại.

Phó Chủ tịch Vifoca - ông Phan Xuân Thắng cho rằng, trong niên vụ 2018-2019, sản lượng cà phê sẽ giảm khoảng 20%, xuống còn 1,2 triệu tấn. Cà phê xuất khẩu sẽ tiếp tục gặp khó khăn do giá cà phê thế giới vẫn chưa có dấu hiệu khởi sắc.

Trong khi cà phê chế biến sâu thời gian qua vẫn là sản phẩm có giá trị gia tăng cao, có thể tăng từ 70 - 100 triệu đồng/tấn so với giá bán cà phê nhân, chỉ có giá từ 32-36 triệu đồng/tấn. Tuy nhiên, hiện cà phê chế biến sâu ở nước ta mới chiếm khoảng 10% tổng sản lượng cà phê nhân trong cả nước.

Chính vì thế theo ông Thắng, một trong những việc các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê cần phải chú trọng trong năm 2019, đó là đẩy mạnh dựng xây thương hiệu một cách hiệu quả cho cà phê Việt Nam. Bởi thời gian qua, câu chuyện nông sản Việt bị doanh nghiệp ngoại lấy mất thương hiệu đã là những bài học đắng nên doanh nghiệp không thể chủ quan với yếu tố này.

Bên cạnh đó, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, định hướng đến năm 2020, Việt Nam sẽ có từ 25% sản lượng cà phê nhân trở lên được chế biến thành các sản phẩm cà phê rang xay và hòa tan. Đây là một tín hiệu tốt để nâng giá trị cho cà phê xuất khẩu, tăng giá thành cà phê trong nước tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người trồng cà phê./.

Tác giả: Nguyễn Quỳnh

Nguồn tin: Báo VOV