Dư luận truyền tai nhau, năm nay không có nhuận hai tháng Chín như lịch đã in và nghĩ rằng lịch đã bị in nhầm khiến cho tất cả mọi người rất lo lắng. Nhất là bà con nông dân, họ rất hoang mang không biết liệu thông tin đó có thật hay không để có những tính toán hợp lí cho việc sản xuất nông nghiệp, sợ tính sai ngày gieo trồng, ảnh hưởng đến vụ thu hoạch phục vụ dịp tết Nguyên Đán.

Báo Đời sống và Pháp Luật nhận được rất nhiều câu hỏi từ phía bạn đọc về tin đồn đó có đúng hay không. Chúng tôi có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Điệp (Giám đốc Trung tâm Dịch thuật, Dịch vụ Văn hóa & Khoa học Công nghệ).

Theo TS Điệp, có nhuận năm lịch dương và nhuận năm lịch âm. Lịch âm và lịch dương lại có sự khác nhau, vì lịch dương được tính theo vòng dịch chuyển của trái đất quay quanh mặt trời là 365 và 1/4 ngày.

Lấy đường hoàng đạo hay nói theo cách khác là lấy đường chuyển động của trái đất quay xung quanh mặt trời làm chủ đạo để tính ra lịch dương. Còn lịch âm được tính dựa vào đường chuyển động của mặt trăng trên đường bạch đạo. Chuyển động của mặt trăng trên đường bạch đạo là chuyển động hết sức phức tạp, sau một số năm, phải đuổi thế nào cho kịp với sự chuyển động trái đất quay xung quanh mặt trời.

Vì thế nên có những năm phải phát sinh nhuận, như năm 2014 (năm Giáp Ngọ) này phải có hai tháng Chín để bù lại số ngày thiếu hụt vòng chuyển động của mặt trăng, vì mặt trăng chuyển động trên đường bạch đạo chỉ có 29 ngày.

Chính sự thiếu hụt ấy và để cho dương lịch âm lịch đuổi kịp nhau, người ta phải bù số ngày chuyển động chậm của mặt trăng trên đường bạch đạo cho kịp với vòng chung chuyển của trái đất quanh mặt trời. Hai loại lịch này phải song hành với nhau nên lịch âm phải có tháng nhuận là như thế, nhưng số ngày của một năm vẫn không thay đổi, vẫn là 365 + 1/4 ngày.

Ông Điệp cho biết thêm, cứ theo chu kì 4 năm lại có một năm nhuận, lịch âm là cách tính lịch của người Phương Đông. Lịch của đạo thiên chúa giáo chính là lịch dương mà ta dùng ngày nay. Cuộc cách mạng lịch vào năm 1582 của Giáo hoàng Gregory XIII và một số nhà bác học về làm lịch đã cải tổ lịch, đây chính là lịch chung của quốc tế. Nước ta dùng lịch đó từ năm 1967, theo múi giờ 7.

Như vậy, năm nay thiếu hụt hẳn 29 ngày mới kịp với chuyển động của trái đất quanh mặt trời. Chính vì thế, lịch âm năm nay sẽ có nhuận hai tháng Chín, năm nhuận chỉ là một thủ pháp của các nhà làm lịch nhằm làm cho năm âm lịch và dương lịch không sai lệch nhau nhiều, không có hàm ý gì về thời tiết, khí hậu.

QUANG THỤY – QUANG LINH