Ông Trần Quang Hoài, tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai - Ảnh: VIỆT DŨNG

Ông Trần Quang Hoài trao đổi với Tuổi Trẻ Online về những thiệt hại nặng nề của đợt mưa lũ vừa qua ở các tỉnh miền núi phía Bắc.

* Theo ông, vì sao với cơn bão mạnh như bão số 10, thiệt hại được giảm thiểu đáng kể mà đợt áp thấp nhiệt đới, mưa lũ vừa qua lại gây thiệt hại rất nặng nề đến vậy?

Để giảm thiểu được thiệt hại trên biển như hiện nay rõ ràng là đã có cả một quá trình từ nâng cao năng lực phòng ngừa tới xây dựng khả năng chống chịu.

Ví dụ, vừa qua nếu không đầu tư xây dựng hệ thống đê biển ở Nam Định, chắc cả khu vực Hải Hậu - Nam Định ngập hết. Người dân ven biển cũng có kinh nghiệm hơn, hệ thống thông tin tốt hơn, cơ sở hạ tầng được đầu tư nhiều hơn.

Còn miền núi, đến giờ vẫn là "vùng lõm" từ đời sống kinh tế - xã hội, thu nhập, nhận thức, cơ sở hạ tầng đến truyền thông tin.

Cơ sở hạ tầng vùng núi còn rất thấp kém, công tác dự báo, cảnh báo cho người dân, rồi hệ thống truyền thông tin đến người dân đều còn hạn chế.

Ở đây, người dân vẫn còn tập quán sống ven sông suối, ven sườn đồi - những nơi rất hay xảy ra lũ quét, sạt lở đất.

Ngoài ra, cũng phải nhìn nhận thực tế là rừng đã bị chặt phá quá nhiều, làm gia tăng sự khốc liệt của lũ, làm dòng lũ đổ về nhanh hơn.

Thiệt hại, mất mát riêng lần này đã hơn trăm người, thiệt hại kinh tế thì chưa tổng hợp được, đã đến "nút thắt" phải thay đổi tập quán.

Phải đầu tư nâng cao năng lực dự báo, cho việc di dân, tái định cư khỏi khu vực nguy hiểm và phải từng bước xây dựng cơ sở hạ tầng phòng chống thiên tai cho vùng núi.

Chắc chắn phải xác định ưu tiên với khu vực có nguy cơ cao trước, không để tình trạng như hiện nay xảy ra tiếp.

Chính quyền địa phương cũng phải chủ động quyết liệt từ giai đoạn trước thiên tai, từ khi nghe bản tin dự báo. Sau thiên tai cũng phải quyết liệt đánh giá lại xem những chỗ nào không còn an toàn.

... Một trong những sự cố nghiêm trọng nhất trong đợt mưa lũ vừa qua: Vụ sạt lở tại thôn Khanh, xã Phú Cường, huyện Tân Lạc, Hòa Bình làm 4 căn nhà và 18 người bị vùi lấp, đến nay đã tìm thấy thi thể của tất cả nạn nhân - Ảnh: VIỆT DŨNG

* Nếu xác định nơi có nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất có đến hơn 100.000 ngôi nhà cần di dời thì theo ông nguồn vốn ra sao để thực hiện được?

Ban chỉ đạo trung ương về phòng chống thiên tai xác định lần này phải rà soát đánh giá tổng thể về nơi ở không an toàn của người dân. Ban chỉ đạo đề nghị Chính phủ quan tâm bố trí ngân sách, ưu tiên kinh phí để di dời dân, nhất là khu vực vùng núi phía Bắc.

Các tổ chức quốc tế đã đánh giá rồi, bỏ 1 đồng phòng chống thiên tai sẽ tiết kiệm được 8 đồng ứng phó. Bỏ 1 đồng bỏ xây dựng đê hiệu quả bằng hàng nghìn đồng khi xảy ra vỡ đê.

Bên cạnh đó, dứt phải phải có giải pháp lồng ghép, bắt buộc các dự án, công trình phải có giải pháp phòng chống thiên tai. Ví dụ làm đường phải tính mở đủ khẩu độ cho thoát lũ.

Các địa phương vùng núi cũng phải chủ động thông tin tới người dân về mưa lũ, ngăn chặn việc người dân tự phạt đồi xuống làm nhà vì như vậy là tự tạo ra nguy hiểm ngay cạnh mình.

Tác giả: XUÂN LONG thực hiện

Nguồn tin: Báo Tuổi trẻ