Cửa khẩu đang bị “treo”Cuối năm, chúng tôi đã có cuộc hành trình lên Khu kinh tế Cửa khẩu Cầu Treo khảo sát tình hình xuất nhập khẩu đang diễn ra như thế nào. Dọc quãng đường chừng 25 km từ điểm khởi đầu ở khu kinh tế (KKT) đến cửa khẩu quốc tế Cầu Treo vắng một cách lạ thường. Suốt cuộc hành trình, chúng tôi chỉ bắt gặp vài ba chiếc xe tải chạy hướng từ nước bạn Lào về. Ngược lại từ KKT chạy lên hướng cửa khẩu chỉ có chúng tôi và độc nhất một chiếc xe chở khách. Sau chúng tôi mới biết được đó là chiếc xe chở một số bà con người Việt sang Lào tìm việc làm.Ngay tại cửa khẩu không khí hoạt động buôn bán, xuất nhập cảnh (XNC) cũng vô cùng tẻ nhạt. Nhìn bao quát xung quanh, chúng tôi chỉ thấy các chiến sĩ biên phòng đứng ở các trạm chốt làm nhiệm vụ. Còn người và phương tiện qua lại thì thi thoảng mới xuất hiện, mà nếu có thì cũng chỉ là các phương tiện chở người Việt sang Lào làm ăn. Nếu như cũng tại địa điểm này cách đầy chưa đầy 10 năm là một khu vực sầm uất, tập nập, chật kín xe cộ và hàng hóa được nhập từ phía nước bạn Lào sang thì tại đây đến hôm nay không khí đó tuyệt nhiên không thấy. Bao trùm lên nơi đây là cả một không khí ảm đạm, đìu hiu vắng lặng của núi rừng. Đúng như nhiều người đã nói “Cửa khẩu Cầu Treo” đang bị “treo”.Teo dần những con sốNếu như theo số liệu thống kê ở những năm 90 của thế kỷ trước, các hoạt động thương mại ở đây hàng năm thu về cho nhà nước từ 500-600 tỷ đồng. Hàng hóa cũng đa dạng về chủng loại từ hàng điện tử ti vi, máy lạnh, quạt điện, nồi cơm điện…rồi đến hàng mỹ phẩm, rượu, nước giải khát, bánh kẹo, các mặt hàng nông sản như gạo nếp, mì bột đến hoa quả thì nay những mặt hàng vốn được xem là truyền thống đó cũng chỉ đếm được trên đầu ngón tay.
Đường lên cửa khẩu vắng teo vắng ngắt.Theo một cán bộ hải quan KKT, hiện nay các mặt hàng nhập được nhập vào KKT chủ yếu là nước tăng lực Redbull, gạo nếp, bánh kẹo. Còn các mặt hàng vốn là thế mạnh trước đây như đồ điện tử, ti vi, máy điều hòa nhiệt độ, tủ lạnh thì giảm một cách đáng kể, thỉnh thoảng mới có một đợt hàng. Nếu có số lượng hàng cũng rất ít.Còn các mặt hàng nhập qua cửu khẩu Cầu Treo rồi đi thẳng đến các thị trường khác thì cũng chỉ là gỗ các loại, hoa quả, chó nuôi dùng làm thịt, khí CO2 hóa lỏng, tinh bột sắn và sắn lát sấy khô. Tuy nhiên cửa khẩu Cầu Treo cũng không phải là tuyến chính để nhập các mặt hàng này từ Lào về, mà con đường vận chuyển thường xuyên của các mặt hàng này trong mấy năm trở lại đây chủ yếu là đi qua cửa khẩu Cha Lo ở Quảng Bình. Trở lại những thập niên 90 của thế kỷ trước nếu đi trên quốc lộ 8A thường bắt gặp cảnh tượng từng hàng xe máy nối đuôi nhau chất đầy các mặt hàng như ti vi, tủ lạnh, máy điều hòa nhiệt độ hối hả chạy về xuôi tiêu thụ thì ngày nay hình ảnh đó đã không còn.Không chỉ có các mặt hàng giảm mạnh mà ngay cả hoạt động của phương tiện và người xuất nhập cảnh cũng giảm không kém. Theo báo cáo của Chi cục Hải quan cửa khẩu Cầu Treo, tính từ ngày 1/1 – 25/10/ 2011 số phương tiện và hành khách xuất nhập cảnh giảm như sau: ô tô xuất cảnh 15,906 lượt, giảm 7%; ô tô nhập cảnh 15,368 lượt, giảm 12%; hành khách xuất cảnh 106,924 lượt, tăng 4%; hành khách nhập cảnh 102,515 lượt, giảm 1% so với năm 1010.Tổng kim ngạch hàng hóa nhập khẩu năm 2011 đạt: 26.691.855 USD (năm 2010: 41.994.204 USD), giảm 36% so với cùng kỳ năm 2010. Công tác thu ngân sách và thu hồi nợ động thuế tại Chi cục hải quan cửa khẩu cũng giảm 30% so với năm trước đó. Cụ thể năm 2010 thu ngân sách NN đạt 52, 793,432,157 tỷ đồng thì năm 2011 chỉ đạt 36,972, 478, 346 tỷ đồng.Tại Chi cục hải quan KKTCK Cầu Treo, con số cũng ảm đạm không kém. Tổng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu trong năm đạt 6.614.592,91 USD, giảm 57% so với cả năm 2010. Còn kim ngạch hàng hóa nhập khẩu đạt  30. 058. 393, 34 USD, giảm 09% so với năm 2010. Đâu là nguyên nhân?Trao đổi với PV Tamnhin.net, ông Nguyễn Bá Trung – Chi cục trưởng hải quan cửa khẩu quốc tế Cầu Treo cho biết: “Việc hàng hóa nhập vào cửa khẩu ít là do biến động chung của thị trường. Hơn nữa, hàng hóa trong nước ngày càng phong phú và đa dạng, giá cả giữa Lào, Việt Nam và Thái Lan chênh lệch nhau không nhiều nên đã dẫn tới các mặt hàng nhập khẩu có phần giảm xuống.
Qua cửa khẩu chỉ có một số bà con người Việt sang Lào làm ăn.Ngoài ra có một số mặt hàng trong thời gian gần đây bên phía nước bạn không cho xuất khẩu ví như chó nuôi dùng làm thịt, rồi lũ lụt xẩy ra tại Thái Lan cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên”.Tuy nhiên, theo tìm hiểu của PV Tamnhin.net thì việc dẫn đến sự sụt giảm về kim ngạch xuất nhập khẩu diễn ra tại cửa khẩu quốc tế Cầu Treo còn một số nguyên nhân khác nữa, ví như  hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật đảm bảo tiêu chuẩn phục vụ cho việc xuất nhập khẩu hàng hóa và phương tiện tại cửa khẩu  này đang còn thiếu đồng bộ, nhất là hệ thống kho, bến bãi đảm bảo an toàn hàng hóa cho doang nghiệp, hệ thống nhà chờ làm thủ tục còn thiếu và yếu…Hơn nữa quốc lộ 8A, huyết mạch của việc thông thương qua cửa khẩu nay đã bị xuống cấp trầm trọng gây khó khăn cho việc vận chuyển và đi lại.Mặt khác, theo điều tra của Tamnhin.net, mặc du tình hình xuất nhập khẩu sa sút như vậy, nhưng hàng lậu từ KKT Cầu Treo vẫn liên tục tuồn về xuôi và tung ra thị trường.(Còn tiếp)
Lê  Thông – Hà Vy

Tầm Nhìn