Nguyễn Du để lại một khối lượng tương đối lớn các trước tác rất có giá trị. Ông có 3 tập thơ chữ Hán, tổng cộng 250 bài: Thanh Hiên thi tập (Tập thơ của Thanh Hiên) gồm 78 bài; Nam Trung tạp ngâm (Ngâm vịnh tản mạn trên đường từ Nam ra Trung) gồm 40 bài; Bắc hành tạp lục (Ghi chép tản mạn trên đường đi sứ phương Bắc) gồm 132 bài. Đây là 3 tập thơ đánh dấu những chặng đường nghệ thuật quan trọng với những nỗi buồn mang tính nhân loại của Nguyễn Du.

Về chữ Hán, ông còn có lời bình thơ hết sức tinh tế và sâu sắc cho tập thơ Hoa Nguyên thi thảo của Lê Quang Định và Hoa trình thi tập của Nguyễn Gia Cát.

Về văn Nôm, Nguyễn Du sáng tác chủ yếu bằng hai thể thơ lục bát và song thất lục bát, gồm: Văn chiêu hồn, Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều), Thác lời trai phường nón và Văn tế sống hai cô gái Trường Lưu.

Truyện Kiều là tác phẩm vĩ đại nhất, làm nên tên tuổi thực sự của Nguyễn Du, nơi thể hiện cao nhất chủ nghĩa nhân đạo của ông. Truyện kiều được viết dưới hình thức truyện Nôm – một thể loại văn học thuần túy dân tộc, có nguồn gốc sâu xa từ truyện thơ dân gian đã được bác học hóa và là sáng tạo nghệ thuật của văn học thế kỷ XVIII-XIX. Thể thơ mà Nguyễn Du lựa chọn là lục bát, cũng là một thể thơ thuần túy dân tộc.

Truyện Kiều kết tinh tinh hoa của văn hóa, văn học dân tộc phát triển qua hàng ngàn năm lịch sử và chứa đựng trong đó những vấn đề xã hội mang tầm nhân loại. Truyện Kiều đã có những ảnh hưởng hết sức lớn lao trong đời sống xã hội, trong văn hóa và văn học, trở thành cuốn sách của mọi người, tạo nên xung quanh nó một môi trường văn hóa đặc biệt với những hình thức như bói Kiều, nảy Kiều, vịnh Kiều, chèo Kiều, cải lương Kiều v.v… do tính nhân đạo ở tầm vóc toàn nhân loại của tác phẩm.

Truyện Kiều đã được dịch ra hơn 20 thứ tiếng, đặc biệt phổ biến tại Pháp và Mỹ.