Đường vào làng trống Bắc Thai khá ngoằn nghèo, chỉ cần đến đầu xã đã nghe tiếng thùng thình thử trống. Lần theo thứ âm thanh mộc mạc ấy mà đến tận trong làng.
Đến với làng Bắc Thai vào thời điểm này, các gia đình làm trống đang nhộn nhịp chạy đua với thời gian để kịp đưa ra thị trường những chiếc trống tốt cho mùa lễ hội.
Làng trống bây giờ tuyệt nhiên không còn thấy tiếng hì hụi xẻ gỗ bằng cưa tay, thay vào đó là tiếng cưa máy, bào máy, đánh giáp máy. Thế nhưng những phương pháp thủ công để làm “hồn cốt” của trống làng vẫn được nhiều thế hệ thợ trống giữ lại. Đó cũng là điều làm nên thương hiệu trống Bắc Thai.
Người thợ làng trống Bắc Thai cho biết: “Để làm 1 chiếc trống Bắc Thai mất khoảng từ 3 đến 4 ngày nếu nguyên liệu có sẵn, ngược lại có khi mất đến gần cả tháng trời”. Có được những chiếc trống bền đẹp, thợ làm trống phải trải qua hơn 10 công đoạn. Trước tiên là chọn loại gỗ tốt, gỗ đây thường được chọn là loại gỗ mít. Gỗ đem về phơi khô, đo cắt, uốn cong, xử lý mối mọt mới đem ra sử dụng làm thân trống. Để phơi khô gỗ, thợ làm trống dùng máy căn mỏng từng thanh nhỏ với kích thước khác nhau. Thông thường nếu gặp thời tiết nắng to thì chỉ cần 3 -5 ngày là gỗ có thể đem vào sử dụng.
Tiếp theo là công đoạn khép thùng, bào môi, đóng dây mây, làm khoen trống. Một công đoạn quan trọng quyết định thành hay bại của một cái trống là khâu chọn da trống. Chọn da bò, không dùng da cổ, da bụng, da đùi vì khi đánh mặt trống sẽ bị rách. Da bò được mua tại các lò mổ đem về làm sạch, phơi khô. Đặc biệt muốn trống có tiếng kêu thanh, vang thì trước khi bịt, da phải được bào thật kỹ. Đây là phần việc rất khó, đòi hỏi người thợ phải có sự tỉ mỉ và cẩn thận.
Bởi tùy theo từng loại trống, tùy theo dăm trống mà lạng da mỏng hay dày. Nếu làm mặt trống to thì lạng da dày, mặt trống nhỏ thì lạng da mỏng. Sau đó người thợ cắt da theo kích thước đã định, đem ngâm nước 12 giờ cho mềm da. Kế đến là dùng dao bầu nhọn mổ lỗ nhỏ khoảng 2 ly đều xung quanh vòng tròn miếng da, các hàng lỗ cách nhau 5cm. Dây da bò được xỏ qua lỗ đó để đưa qua giàn trò mà căng mặt trống. Chính kỹ thuật ghép gỗ khéo léo, bí quyết bào da đã tạo nên sự khác biệt cho từng chiếc trống của làng nghề.
Tiếp đến là kỹ thuật lắp giàn trò, kỹ thuật tăng đơ trống, đóng chốt tre. Khâu cuối cùng là khâu trang trí. “Hình dáng trống Bắc Thai rất đơn giản. Bình thường mỗi trống làm xong chỉ cần vôi ve tí là được. Nhưng nếu là trống hội hay trống chùa có yêu cầu chúng tôi cũng sẽ trang trí các hoa văn, màu sắc để trống nhìn thêm sinh động”, ông Bùi Văng Điểng cho hay.
Sau khi hoàn thành, trống Bắc Thai được chở đi bán khắp các chợ nhưng chủ yếu vẫn là khu vực chợ tỉnh. Anh Bùi Văn Tứ, con trai của Bùi Văn Điểng cho biết: “Cứ đến dịp lễ tết, người ở xa cũng đổ về đây mua trống. Nhiều người ở tận các huyện xa gần 50km đến 80km cũng đến mua, khách ngoài tỉnh cũng thường xuyên đặt hàng”.
Theo như lời anh Tứ chia sẻ thì giá thành của những cái trống cũng khá đa dạng, tùy theo nhu cầu biến động thường xuyên của thị trường. Thông thường, giá của một chiếc trống lớn có chiều cao 2,2 m có giá từ 10 triệu đến 15 triệu đồng, trống trung bình có giá từ 5 – 7 triệu đồng và loại trống cơm thường có giá khoảng 500 ngàn đồng/chiếc. “Giá trống không chỉ tùy vào kích cỡ mà còn tùy vào yêu của khách đặt, cũng một kích cỡ nhưng nếu yêu cầu cao hơn thì giá thành cũng cao hơn…”, anh Tứ cho biết thêm.
Từ những chiếc trống đem lại thu nhập ổn định cho người thợ nơi đây, Trung bình mỗi hộ thu nhập từ nghề làm trống từ 120 triệu đến 150 triệu/năm.
