Phần lớn vùng biển miền Trung đã an toàn

Tại hội nghị, GS.TS Mai Trọng Nhuận, Trưởng nhóm điều tra, đánh giá mức độ, phạm vi ô nhiễm môi trường biển do sự cố môi trường gây ra tại 4 tỉnh ven biển miền Trung công bố kết quả điều tra, nghiên cứu. Theo GS Nhuận, Bộ TN-MT đã tổ chức hai chương trình quan trắc, đánh giá chất lượng nước biển, trầm tích và các hệ sinh thái. Chương trình một, từ tháng 4 đến hết tháng 5/2016 trên phạm vi 8 tỉnh từ Thanh Hóa đến Quảng Nam. Chương trình 2, từ tháng 6 đến ngày 16/8/2016 trên phạm vi vùng biển 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế. Cả hai đợt, các nhà khoa học đã lấy 5.221 mẫu bao gồm mẫu nước tầng mặt, tầng giữa, tầng đáy và mẫu trầm tích.

Kết quả quan trắc, đánh giá được thông qua tại Hội đồng thẩm định do Bộ TN-MT thành lập với sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học về các lĩnh vực môi trường biển, sinh học biển, thủy văn, hải dương học, địa hóa, hóa học… và đại diện các bộ, ngành liên quan cũng như tiếp thu ý kiến phản biện của một số chuyên gia trong nước và quốc tế.

Theo kết luận của nhóm nghiên cứu, chất lượng nước tại 19 bãi tắm từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế nằm trong giới hạn quy định đạt quy chuẩn đối với vùng bãi tắm, thể thao dưới nước, nuôi trồng thủy sản và bảo tồn thủy sinh. Kết quả phân tích trầm tích cũng cho thấy, các thông số nằm trong giới hạn cho phép.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng lưu ý, tại các khu vực cách bờ 1,5 km thuộc Sơn Dương – Hà Tĩnh (diện tích khoảng 300 km²), cửa Nhật Lệ – Quảng Bình (diện tích khoảng 330 km²), hòn Sơn Chà – Thừa Thiên – Huế (diện tích khoảng 160 km²), do chịu tác động của dòng xoáy cục bộ, có một số thông số cao hơn so với các khu vực khác, nhưng vẫn nằm trong giới hạn cho phép, cần tiếp tục được giám sát và quan trắc thường xuyên.

Các nhà khoa học cũng cho rằng, với sự kiểm soát chặt chẽ các nguồn phát thải từ đất liền và do cơ chế làm sạch tự nhiên của môi trường, hàm lượng các chất ô nhiễm từ sự cố môi trường đang có xu hướng giảm theo thời gian. Tuy nhiên, hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản ở khu vực bị suy thoái mạnh cả về đa dạng sinh học và quy mô sau sự cố môi trường biển miền Trung. Hiện nay  bắt đầu có dấu hiệu hồi phục tích cực.

TS Friedhelm Schoeder (Viện Nghiên cứu tài nguyên và môi trường biển của Đức); PGS.TS Trịnh Văn Tuyên (Viện trưởng Viện Công nghệ Môi trường) hay PGS.TS Nguyễn Chu Hồi (Chủ tịch Hội Thiên nhiên và Môi trường biển) cho hay, kết quả nghiên cứu rất đáng tin cậy. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, việc quan trắc, giám sát chất lượng biển miền Trung cần tiếp tục trong thời gian tới.

Khi nào Bộ Y tế và Bộ NN-PTNT trả lời?

Chất lượng môi trường biển đã khả quan, vậy người dân có thể đánh bắt, nuôi trồng thủy sản chưa? Ăn hải sản được chưa là câu hỏi mà lãnh đạo các địa phương đặt ra trong hội nghị hôm qua. Ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết, nhân dân 4 tỉnh miền Trung mong chờ hội nghị hôm nay. “Khi chúng tôi xuống gặp nhân dân, bà con luôn hỏi môi trường như thế nào? Hải sản ra sao?  Kết quả công bố hôm nay là khả quan, tốt, mừng vì thấy rằng biển đã cơ bản tự làm sạch”, ông Khánh nói.

Đại diện tỉnh Hà Tĩnh cũng cho biết, muốn được nghe hai ý kiến quan trọng của Bộ Y tế, Bộ NN-PTNT nhưng chưa thấy. “Thủ tướng đã giao Bộ Y tế kết luận hải sản an toàn chưa. Bộ Nông nghiệp định hướng về ổn định nuôi trồng, đánh bắt thủy, hải sản. Hôm nay, Bộ TN-MT công bố hiện trạng môi trường biển rồi, địa phương mong muốn hai bộ nói trên khẩn trương làm rõ các nội dung trên để nhân dân có niềm tin”, ông Khánh nói.

Theo Bộ trưởng TN-MT Trần Hồng Hà, nếu xét về mặt quy chuẩn, chất lượng môi trường biển đã đáp ứng cho vấn đề bơi lội, lặn biển, thể thao dưới biển, nuôi trồng thủy sản. “Tôi cho rằng việc nuôi trồng thủy sản trên các vùng biển mà chúng ta xác định an toàn tuyệt đối là an toàn. Tuy nhiên, để thận trọng, ngay sau công bố này, Bộ NN-PTNT sẽ sớm xem xét công bố để người dân được biết nuôi trồng thủy sản hay chưa”, ông Hà nói.

Ông Đỗ Hữu Tuấn, Phó Cục trưởng Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế cho biết, hải sản có độ trễ trong đào thải nên mức độ nhiễm độc sẽ giảm từ từ. “Sau khi Bộ TN-MT công bố vùng biển an toàn, chúng tôi cùng Bộ NN-PTNT sẽ giám sát, bao giờ có kết quả chắc chắn mức độ an toàn của hải sản sẽ công bố. Kết quả phân tích mẫu cá từ tháng 6 trở lại đây cho thấy, hàm lượng một số chất ô nhiễm trong hải sản giảm dần”, ông Tuấn nói.

TS  Friedhelm Schoeder, cho rằng, Bộ Y tế phải giám sát thêm, phải lấy mẫu từ biển. Bên cạnh phân tích mẫu tại Việt Nam nên lấy mẫu gửi ra các nước khác như Úc, Nhật để đối chứng.

Đề nghị giám sát chặt chẽ Formosa

Phát biểu tại hội nghị, đại diện các địa phương cũng như các chuyên gia kiến nghị Bộ TN-MT giám sát chặt chẽ xả thải của Formosa, tuyệt đối không để một sự cố tương tự xảy ra. Như vậy, mới đảm bảo an toàn biển miền Trung. Ông Lê Minh Ngân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình đề nghị, Bộ TN-MT và UBND tỉnh Hà Tĩnh có giải pháp kiên quyết quản lý Formosa trong suốt quá trình hoạt động, tránh xảy ra sự cố xả thải như vừa qua, ảnh hưởng đến môi trường biển và đời sống của nhân dân.

Ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng đề nghị Bộ TN-MT tiếp tục có những giải pháp, yêu cầu để Formosa đảm bảo cam kết bảo vệ môi trường, bổ sung theo đúng yêu cầu đã đề ra. Ông Khánh tiết lộ, hôm nay (23/8), Sở TN-MT Hà Tĩnh sẽ làm việc tiếp với Formosa về việc lập hệ thống quan trắc, đảm bảo tuyệt đối nguồn thải của Formosa đạt tiêu chuẩn cho phép, không thể để xảy ra sơ suất. Hà Tĩnh sẽ thường xuyên kiểm soát vấn đề này. Ông Khánh cũng cho biết, một số vấn đề liên quan đến dây chuyền công nghệ… phải nhờ các bộ, ngành địa phương giám sát vì địa phương không đáp ứng được. “Khi cơ quan trung ương vào chúng tôi sẽ phối hợp hết sức”, ông Khánh nói.

PGS.TS Trịnh Văn Tuyên, Viện trưởng Viện Công nghệ Môi trường, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, để đảm bảo an toàn biển miền Trung, giải pháp quan trọng nhất là giám sát vấn đề xả thải của Formosa thời gian tới để không xảy ra sự cố môi trường vừa rồi. TS Friedhelm Schoeder, Viện Nghiên cứu tài nguyên và môi trường biển của Đức cho rằng, ngoài Formosa, Bộ TN-MT phải giám sát tất cả công trình xả thải ở 4 tỉnh miền Trung bằng việc tăng cường quan trắc. Việc quan trắc phải đảm bảo tăng tính kết nối, minh bạch, đảm bảo việc kiểm soát, cảnh báo sớm sự cố.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, để tiếp tục theo dõi, đánh giá diễn biến chất lượng môi trường biển ven bờ khu vực miền Trung, Bộ TN-MT sẽ tiếp tục các hoạt động quan trắc, giám sát môi trường biển, đặc biệt giám sát chặt chẽ nguồn phát thải từ Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh. “Bộ sẽ kết nối dữ liệu, xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu và các ứng dụng công nghệ hiện đại trong giám sát, cảnh báo ô nhiễm môi trường biển”, ông Hà nói.

Nguyễn Hoài – Hữu Thành