Bộ Tư pháp đang chuẩn bị tổ chức cuộc họp với đại diện các bộ ngành liên quan để tư vấn, thẩm định dự thảo luật Dân số của Bộ Y tế để thay thế Pháp lệnh dân số đã bộc lộ nhiều hạn chế trong suốt 13 năm qua.

Đáng chú ý, tại Điều 11 của dự thảo luật Dân số quy định điều chỉnh mức sinh. Trong đó phương án 1, các cặp vợ chồng, cá nhân có quyền quyết định một cách có trách nhiệm về thời gian sinh con, khoảng cách sinh và số con.

Phương án 2: Giữ nguyên các quy định như hiện hành, chỉ sinh 1 hoặc 2 con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định.

Trong tờ trình gửi Thủ tướng, Bộ Y tế cho biết ủng hộ phương án 1 vì hiện tại Việt Nam đã thành công trong việc duy trì mức sinh thay thế (2,1 con) 10 năm qua. Nội dung này khiến không ít người hiểu lầm có thể sinh con thoải mái.

Nhiều người hiểu lầm sẽ nới lỏng chính sách dân số (Ảnh minh họa).

Trao đổi với PV, TS. Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho hay: “Mọi người hiểu như vậy là chưa đúng, khi trình 2 phương án, Bộ Y tế đã tính toán đến ưu điểm, hạn chế và có xu hướng ủng hộ phương án nhiều ưu điểm hơn (phương án 1) chứ chưa khẳng định. Hiểu đúng phương án 1 là điều chỉnh số lượng con phù hợp với mức sinh thay thế (2,1 con) hay nới lỏng mức kiểm soát sinh”.

Theo TS. Nguyễn Huy Quang, phương án 1 rất linh hoạt, trao quyền tự quyết cho các cặp vợ chồng, nhà nước khuyến khích các cặp vợ chồng, cá nhân chỉ sinh đến 2 con.

TS.Quang giải thích, ở mỗi giai đoạn, từng vùng, từng tỉnh, thành phố sẽ có quy định chính sách để duy trì mức sinh thay thế và điều tiết mức sinh hợp lý trong phạm vi cả nước. Đồng nghĩa giảm sinh ở những tỉnh có mức cao, khuyến khích sinh ở những nơi sinh ít. Theo đó, đề xuất của Bộ Y tế sẽ tạo sự chủ động cho các địa phương trong việc điều chỉnh mức sinh.

Những nơi có mức sinh cao như Lai Châu 3,11 con, Quảng Trị 2,94 con, Hà Giang 2,93 con… sẽ phải giảm xuống, nhưng các tỉnh có mức sinh thấp như TP.HCM 1,45 con, Vũng Tàu 1,56… con sẽ phải tăng lên.

“Đây là quy định mở, đáp ứng cho từng nhóm đối tượng, từng vùng miền tuy nhiên, không thể lấy chính sách dân số của tỉnh vùng núi áp dụng cho Hà Nội được. Tất cả các địa phương sẽ phải có chính sách điều chỉnh cho sát mức sinh thay thế chứ không thể sinh thoải mái 3-4 con”, ông Quang nói.

Theo TS.Quang, phương án 1 có nhiều ưu điểm: Tôn trọng, đảm bảo quyền con người, trong đó có quyền sinh sản theo tinh thần Hiến pháp 2013; phù hợp với các công ước quốc tế Việt Nam đã ký kết; Phù hợp với tình hình thực tế khi mức sinh ngày càng giảm, xu hướng vô sinh gia tăng…

Tuy nhiên, phương án này còn hạn chế là có nguy cơ bùng nổ dân số trở lại và chưa có căn cứ pháp lý để xử lý vi phạm sinh nhiều con.

N.Giang